Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

omgeving. Bovendien was er in vrijwel alle gevallen sprake van opeenhoping.
Dat wil zeggen dat er meerdere incidenten of confrontaties aan de uiteindelijke
escalatie vooraf waren gegaan. 74
Een voorbeeld is hier op zijn plaats. In juni 1967 braken er ernstige rellen uit in
Newark. In deze stad beklaagden Afro-Amerikanen zich al lange tijd over het
optreden van de politie tegenover de Afro-Amerikaanse gemeenschap. Het aantal
Afro-Amerikanen dat door de politie werd aangehouden, stond in hun ogen in geen
verhouding tot het aantal aangehouden blanken. Een herhaald verzoek om een
onafhankelijk orgaan, dat toezicht zou moeten uitoefenen op de handel en wandel
van de politie, was door de politieleiding keer op keer resoluut afgewezen. Ook op
andere niveaus was de spanning voelbaar. Gemeentelijke bestuursfuncties bleken
ontoegankelijk voor Afro-Amerikanen, wat tot protest had geleid van de Afro-
Amerikaanse belangenorganisatie Congress of Racial Equality. Demonstraties
waren door de politie uiteengedreven. Dit was de situatie aan de vooravond van
de rellen die op 12 juli losbarstten.
De directe aanleiding voor de rellen was de aanhouding van taxichauffeur John
Smith die te dicht op een politieauto zou hebben gereden. Hij bleek een bekende
van de politie: hij had in korte tijd meerdere aanrijdingen veroorzaakt en was
zijn taxivergunning kwijtgeraakt. Hij reed dus zonder vergunning, wat reden
was om hem mee te nemen naar het bureau. Verscheidene bewoners van een
flat tegenover het politiebureau zagen hoe Smith uit de auto werd gesleept. Een
Afro-Amerikaanse vrouw belde onmiddellijk met enkele vertegenwoordigers
van de burgerrechtenbeweging en vertelde hun dat een taxichauffeur door de
politie werd mishandeld. Een ander belde met het taxibedrijf, waarna het nieuws
van de aanhouding en de vermeende mishandeling via de mobilofoon aan alle
collega’s werd doorgegeven. Binnen korte tijd verzamelde zich een opgewonden
menigte voor het politiebureau. De geruchten over de mishandeling van Smith
namen steeds grotere proporties aan en werden aangevuld met talloze andere
voorbeelden van gewelddadige politiepraktijken uit het recente verleden. Het
ging van kwaad tot erger. Enkele vertegenwoordigers uit de Afro-Amerikaanse
gemeenschap probeerden de opgewonden menigte nog te kalmeren. Twee van
hen mochten Smith in zijn cel bezoeken. Deze bleek inderdaad gewond te zijn
geraakt. De dienstdoende hoofdinspecteur bood aan hem naar een ziekenhuis
te brengen voor controle. De situatie werd hectischer toen de wisseling van de
dienst plaatsvond. Politiemensen die de dagdienst ingingen, troffen bij het bureau
een oproerige menigte aan. Zij werden uitgescholden en uitgejoeld. Twee van
de Afro-Amerikaanse vertegenwoordigers deden op verzoek van de politie nog
een poging de menigte tot rust te brengen. Zij waren nog niet uitgesproken toen
een eerste molotovcocktail in de richting van het bureau werd gegooid. Een
74 National Advisory Commission on Civil Disorders, 1968: 116-119.
52