Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

5.3 De reactie op straat
Repressie door middel van een strikte handhaving van de in de wijk geldende regels
kent zijn beperkingen. Een volledige handhaving is onmogelijk. Selectieve handhaving
en tolerantie zijn onvermijdelijk. Het aangescherpte handhavingsbeleid
richt zich noodgedwongen op bepaalde sectoren, wetsartikelen en doelgroepen,
waaronder overlast gevende straatgroepen. Tegelijkertijd worden andere wetsartikelen
niet of beperkt gehandhaafd. Deze selectieve handhaving maakt politieagenten
vatbaar voor kritiek. Vooral etnische straatgroepen verwijten de politie dat
zij zich schuldig maakt aan overpolicing en discriminatie. 167 In het Amsterdamse
Slotervaart richtte de kritiek van de Marokkaans-Nederlandse jongens zich vooral
op de buurtregisseur. De jongens vonden dat hij het bij uitstek op de Marokkaans-
Nederlandse jongens had gemunt. Er gingen verhalen dat hij jongens in het
politiebusje in elkaar zou hebben geslagen en dat hij hen soms zonder aanleiding
meenam naar het bureau. 168
De identificatieplicht roept eveneens weerstanden op. Bij de invoering van de
beperkte identificatieplicht in 1994 was er al veel kritiek. Meerdere maatschappelijke
organisaties gaven aan dat de wet aanleiding zou kunnen geven tot willekeur,
discriminatoir optreden tegen Nederlanders van buitenlandse afkomst. Ook zou
het aantal situaties waarin iemand zich moest legitimeren groot zijn en dus zou er
in de praktijk geen sprake zijn van een beperkte maar al gauw van een algemene
identificatieplicht.
Bij de uitbreiding van de wet naar een volledige identificatieplicht laaide de discussie
over discriminatie en willekeur weer op. Zo vond het Landelijk Bureau
ter Bestrijding van Rassendiscriminatie (LBR) dat de grenzen waarbinnen de
controles konden plaatsvinden, duidelijk moesten worden aangegeven. Het LBR
wilde hiermee voorkomen dat groepen mensen die vanwege hun uiterlijk of
andere etnische kenmerken afwijken van de meerderheid van de bevolking, in
grotere mate de nadelen van een algemene identificatieplicht ondervonden. Het
wees hierbij op de verharding van zowel het politieke als het maatschappelijke
klimaat ten opzichte van etnische minderheden. Het LBR pleitte ervoor dat
een rechtmatigheidstoetsing van een identiteitscontrole door de rechter moest
worden gewaarborgd. Tevens wilde het de noodzakelijkheid van de identificatie
vermeld zien in het proces-verbaal. Ten slotte stelde het LBR voor bij de controles
formulieren uit te delen waarmee de gecontroleerde persoon een klacht kon
indienen. Deze voorstellen zijn niet gevolgd. 169
Uit onderzoek van het Buro Jansen en Jansen naar de uitvoeringspraktijk van de
Wet op de uitgebreide identificatieplicht bleek dat in 2005 en 2006 ruim 100.000
167 COT, 2002: 104.
168 COT, 1998: 51.
169 Meerschaut & De Hert, 2007: 13.
98