Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

immigranten. Deze kritiek was vooral gericht aan het adres van de toenmalige
Rijkswacht. Ook hier was sprake van overpolicing.
Al aan het einde van de jaren 1980 werd geconstateerd dat politiepatrouilles vooral
gericht waren op de achterstandswijken met een hoge concentratie migranten. Uit
participerende observaties bij de Brusselse politie bleek dat Noord-Afrikanen in
vergelijking met autochtonen twee keer zo vaak staande werden gehouden en
gecontroleerd. 112
Bastenier meende dat het vooral de discriminerende interventies van de politie
waren die maakten dat Noord-Afrikaanse jongeren zich groepeerden en een front
vormden tegenover de politie. 113 Ook de onderzoekers van de uit 1994 stammende
studie Migranten, criminaliteit en strafrechtsbedeling durven de hypothese aan
dat vreemdelingen als lid van een groep sneller bekritiseerd en gecriminaliseerd
dreigden te worden. Hierdoor werd een aantal grondrechten in zijn waarde
aangetast en liep de relatie tussen migranten en politie forse schade op. Overigens
meldden de onderzoekers dat er vóór 1993 vrijwel geen sprake was van algemene
beperkingen op politiebevoegdheden. Dat wil zeggen dat politiecontroles altijd
en overal op eenvoudig initiatief van de agenten zelf plaatsvonden. Wanneer de
politiecultuur leidt tot selectief optreden, wat in die tijd het geval was, kan dit
aanleiding zijn voor overpolicing met betrekking tot minderheden. De Wet op het
Politieambt die in 1993 in werking is getreden heeft hier gedeeltelijk een einde
aan gemaakt. 114
Observaties bij de politie in Luik en Brussel, alsook een enquête onder Waalse
politiecommissarissen aan het begin van de jaren 1990, wezen uit dat beeldvorming
over jonge migranten een belangrijke rol speelde in de dagelijkse
omgang met deze groepen. Agenten associeerden deze groep met criminaliteit
met als gevolg dat hij vaak werd gecontroleerd. Samen met de weinig respectvolle
houding van veel agenten deed dit volgens de onderzoekers de spanning tussen
beide groepen groeien, hetgeen zich soms uitte in confrontaties tussen de politie
en migrantenjongeren. 115
Een recenter onderzoek uit 2000, Verstedelijking, sociale uitsluiting van jongeren
en straat criminaliteit, wijst uit dat de relatie tussen de Belgische politie en de
migrantenbevolking en dan met name de migrantenjongeren te wensen overlaat.
Veel klachten hebben betrekking op de discriminerende identiteitscontroles. Een
Noord-Afrikaans uiterlijk verhoogt de kans op een aanhouding. Een hoogleraar
112 Zie De Valkeneer, 1987.
113 Bastenier, 1990.
114 Meerschaut & De Hert, 2007: 11-12.
115 Het onderzoek betreft dat van M.T. Casman, P. Gailly & J.P. Pasleau, Police et immigrés: Images
mutuelles, problèmes et solutions, Brugge 1992, opgenomen in M. van San & A. Leerkes, Criminaliteit
en criminalisering. Allochtone jongeren in België, Amsterdam 2001: 16.
69