Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

HOOFDSTUK 1
Inleiding
1.1 Grootschalig etnisch geweld
Dit onderzoek richt zich op grootschalige etnische rellen of ongeregeldheden.
Vaak wordt een onderscheid gemaakt tussen kleinschalige openbare-ordeverstoringen,
in de vorm van overlast veroorzaakt door jongeren of bij escalaties in
uitgaansgebieden, en grootschalige openbare-ordeverstoringen rond bijvoorbeeld
voetbalwedstrijden, grote evenementen en demonstraties. In feite is er geen duidelijke
grens te trekken. 1 Voor de bepaling van grootschaligheid spelen niet alleen
het aantal betrokkenen, maar ook de duur van de ongeregeldheden en hun geografische
spreiding een rol. Etnische rellen die in het verleden in de Verenigde Staten
en Groot-Brittannië plaatsvonden, duurden vaak meerdere dagen; de Franse rellen
van 2005 hielden zelfs meerdere weken aan.
In de Verenigde Staten zijn etnische rellen tot ver in de jaren 1990 aangeduid als
rassenrellen. Ook nu nog valt de term ‘rassenrel’ wanneer sprake is van geweld
tussen etnische groepen of tussen een etnische groep en de politie, niet alleen in
de Verenigde Staten. Ook in Nederland vertonen journalisten en politici soms de
neiging incidenten waarbij sprake is van betrokkenheid van een bepaalde etnische
groep aan te duiden als rassenrel. De term ‘ras’ verwijst vaak naar biologische
theorieën die ervan uitgaan dat er onder de nu nog enig levende mensensoort (Homo
Sapiens Sapiens) sprake is van verschillende rassen. Een dergelijk onderscheid is
echter problematisch. Ondanks verschillende uiterlijke kenmerken is een duidelijke
afbakening tussen mensenrassen nauwelijks mogelijk. De vermenging en
diversiteit binnen Homo Sapiens Sapiens zijn groot en de onderlinge verschillen
binnen een ‘ras’ zijn soms groter dan tussen twee verschillende rassen. Daarnaast
is door de geschiedenis heen het begrip ‘ras’ vele malen misbruikt om mensen
die niet tot ‘het eigen ras’ behoren te kunnen uitsluiten of discrimineren. 2 Volgens
Banton verwijst de term ‘ras’ naar de categorisatie van mensen en etniciteit naar
de groepsidentificatie. De term ‘ras’ is volgens Banton meer op de andere groep
gericht en ‘etniciteit’ meer op ‘ons’. In dit onderzoek gebruiken we de term ‘ras’
alleen wanneer deze voorkomt in de bestudeerde literatuur of wanneer deze is
gebruikt door de respondenten.
1 Adang, 2005.
2 Eriksen, 1993; Banton, 1967; Banton, 1983: 106.
11