Zijn wij anders? Waarom Nederland geen ... - Politieacademie

In de Verenigde Staten werd de term ‘etniciteit’ tijdens de Tweede Wereldoorlog
gehanteerd als een niet-beledigende term om een bepaalde groep aan te duiden
(bijvoorbeeld afstammelingen van Italiaanse en Ierse migranten). Tegenwoordig
wordt de term ‘etniciteit’ algemeen gehanteerd, wat echter niet betekent dat de
term ook een eenduidige definitie kent. Williams concludeerde al in 1989 dat het
aantal definities van etniciteit groot en groeiende was. Vaak werd de term gebruikt
zonder deze te definiëren. Het betrof dan niet alleen etniciteit, maar ook etnische
identiteit. Dit laatste verwijst naar de drang om tot een eigen etnische groep te
kunnen behoren. Men zoekt naar een gemeenschappelijke identiteit. Deze is
bepalend voor iemands denken, voor zijn of haar percepties, gevoelens en gedrag,
dat bepaald wordt door het lidmaatschap van een eigen etnische groep. 3
In dit onderzoek wordt de term ‘etniciteit’ gehanteerd als middel om aan te geven
tot welke groep individuen zichzelf vinden behoren of door anderen worden
gelabeld. Bijvoorbeeld: Marokkaanse jongens van de tweede of derde generatie,
vaak in Nederland geboren, beschouwen zichzelf wellicht meer als Nederlander
terwijl de politie of de media spreken over Marokkaanse jongens. De verschillende
bevolkingsgroepen in Nederland worden zo veel mogelijk specifiek bij naam
genoemd. Zo wordt bijvoorbeeld gesproken over Molukse Nederlanders, Surinaamse
Nederlanders en Marokkaanse Nederlanders. Wanneer de tekst geen
betrekking heeft op één specifieke groep maar op meerdere groepen tegelijk gebruiken
we de term ‘migranten’.
Etnisch geweld
Naar Bovenkerk 4 definiëren wij etnische rellen of grootschalig etnisch geweld
als volgt:
‘een reeks van gebeurtenissen van openbaar en collectief geweld met
een min of meer spontaan karakter en waarvan de samenstelling van
de groep der deelnemers en hun beweegredenen wijzen op etnische of
“raciale” oorzaken van hun gewelddadigheid’.
Grootschalig etnisch geweld komt in de moderne westerse multiculturele samenleving
in vele gedaanten voor, variërend van confrontaties tussen etnische groepen
onderling (interetnisch geweld) tot gewelddadig protest van een et nische groep
of groepen tegen de overheid. Vrijwel iedere moderne westerse samenleving
die te maken heeft met al dan niet grootschalige migratieprocessen, kampt ook
met etnische spanningen dan wel met etnisch geweld. Etniciteit roept een sterke
groepssolidariteit of lotsverbondenheid op. Groepen kunnen botsen in hun strijd om
3 Delahaij, 2004; Williams, 1989.
4 Bovenkerk (1999) zelf spreekt in dit artikel van rassenrellen.
12