Bijzondere interventies aan het hart - Gezondheidsraad

Risicofactoren en preventie
De kans op atherosclerotische ziekten en de ernst van de klachten hangen samen
met een aantal risicofactoren. De belangrijkste zijn: een verhoogd cholesterolgehalte
in het bloed, verhoogde bloeddruk, roken, suikerziekte, overgewicht, familiaire
aanleg en leeftijd. De meeste van deze factoren geven aanvankelijk geen
klachten of verschijnselen, en het ziekteproces kan daardoor jarenlang ongemerkt
voortgaan.
Een belangrijk deel van de risicofactoren is direct of indirect afhankelijk van
leefgewoonten, en is dus beïnvloedbaar. Hier liggen belangrijke mogelijkheden
voor preventie. Vrijwel niemand in de Westerse wereld is geheel vrij van risicofactoren,
en preventie moet dus voor een belangrijk deel plaatsvinden op populatieniveau.
Dit kan deels door maatschappelijke aanpassingen, zoals bijvoorbeeld
het stimuleren van lichaamsbeweging en sport, het verbieden van roken in openbare
ruimten en voorlichting over gezonde voeding. Daarnaast is er plaats voor
strategieën om personen met een hoog risico op te sporen en gericht hun risicofactoren
te behandelen, zowel door leefstijladviezen als door levenslange preventieve
medicatie.
Deze maatregelen zijn onderwerp van Nederlandse (CBO06), Europese
(JTF03) en Amerikaanse richtlijnen (AHA02, AHA06). Deze preventieve benaderingen
zijn relevant voor het voorkomen van alle manifestaties van atherosclerose,
met als belangrijkste: beroerte (CVA), coronaire hartziekten en perifeer
arterieel vaatlijden. Met preventie kunnen overigens ook de late gevolgen voorkomen
worden, zoals hartfalen, ritmestoornissen na een hartinfarct en invaliditeit
na een beroerte. Voor patiënten die eenmaal een klinische manifestatie van de
ziekte hebben doorgemaakt, zoals een hartinfarct, is het levenslang beheersen
van risicofactoren van groot belang. Dit wordt secundaire preventie genoemd.
Klinische manifestaties
De belangrijkste gevolgen van de groei van plaque in de coronairvaten zijn vernauwing
en afsluiting. Globaal kunnen drie ziektebeelden worden onderscheiden:
1 Vernauwingen die de doorsnede van het kransvat met meer dan 70 procent
verminderen leiden tot klachten door onvoldoende doorbloeding bij belasting
van het hart, met name bij inspanning en emotie. De patiënt voelt dit als alarmerende,
drukkende pijn in de borst, die angina pectoris wordt genoemd.
2 Een vernauwing kan plotseling in ernst toenemen, onder andere door het ontstaan
van een bloedstolsel, zonder dat volledige afsluiting volgt. Hierbij zijn
124 Bijzondere interventies aan het hart