JÄzyki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji

More documents

Recommendations

Info

Języki Obce W Szkole n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d z i e ń go języka (lub języków). Jednak V. Cook (1992) skłania się w kierunku stwierdzenia, iż jest to raczej przejaw multikompetencji językowej, gdzie zachowanie pełnej równowagi między językami zdarza się niezwykle rzadko. Dlatego powinniśmy traktować multikompetencję jako stan wyjątkowy, w którym oddziałują inne prawa, a nie deficytowy. Podobne zdanie w tej kwestii mają P. Herdina i U. Jessner (2002), autorzy dynamicznego modelu wielojęzyczności, w którym systemy językowe są wzajemnie skorelowane i jako holistyczny system ulegają zmianom w drodze kreowania kompetencji wielojęzycznej. Nasuwa się jednak pytanie odnośnie wpływu multikompetencji na normę i dbałość o poprawne formy w języku ojczystym, tym bardziej że współczesna rzeczywistość przestaje być monolingwalna, a staje się coraz bardziej wielojęzyczna – z niemal obowiązkowym językiem angielskim. Warto już teraz zwrócić uwagę na zjawiska językowe towarzyszące tym zmianom. Bibliografia Aitchison J. (1998), The Articulate Mammal, London, New York: Routledge. Cook V. J. (1992), Evidence for multicompetence, „Language Learning” 42:4, s. 557-591. Chomsky N. (2006), Language and Mind, Cambridge: CUP. Gabryś-Barker D. (2005), Aspects of Multilingual Storage, Processing and Retrieval, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Herdina P., Jessner U. (2002), A Dynamic Model of Multilingualism: Perspectives of Change in Psycholinguistics, Clevedon: Multilingual Matters. King K. A. (2006), Child language acquisition, w: R. W. Fasold, J. Connor-Linton (red.), „An Introduction to Language and Linguistics”, Cambridge: CUP, s. 205-234. Lenneberg E. H. (1967), The Biological Foundation of Language, New York: John Wiley & Sons. Major R. (2002), The phonology of the L2 User, w: V. Cook (red.), „Poitraits of the L2 User”, Clevedon: Multilingual Matters. Pallier C., Dehaene S., Poline J. B., LeBihan D., Argenti A. M., Dupoux E., Mehler J. (2003), Brain Imaging of Language Plasticity in Adopted Adults: Can a Second Language Replace the First?, „Cerebral Cortex” 13, s. 155-161. Seliger H. (1989), Deterioration and creativity in childhood bilingualism, w: K. Hyltenstam, L. K. Obler (red.), „Bilingualism across the lifespan: Aspects of acquisition, maturity and loss”, Cambridge: CUP, s. 173-184. Seliger H. W., Vago R. M. (red.) (1991), First Language Attrition, Cambridge: CUP. Sharwood-Smith M. (1994), Second Language Learning: Theoretical Foundations, London: Longman Group UK Limited. Skorupka S. (red.) (1974), Słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa: Wiedza Powszechna. E. Sobol (red.) (1995), Słownik wyrazów obcych, Warszawa: PWN. S. Szymczak (red.) (1981), Słownik języka polskiego, Warszawa: PWN. Tokarski J. (red.) (1971), Słownik wyrazów obcych, Warszawa: PWN. Zimbardo P. G., Ruch F. L. (1988), Psychologia i życie, przeł. J. Radzicki, Warszawa: PWN. www.slownik-online.pl i www.swo.pwn.pl. (lipiec 2008) Dorota Chłopek 1 Bielsko-Biała W instytucji czy w budynku – wybrane wyrażenia z at i in Wybrane sceny, które w języku polskim są konstruowane za pomocą wyrażeń przyimkowych w+loc (loc=miejscownik), np. w supermarkecie, w teatrze lub w kinie, oraz na+loc, np. na uniwersytecie, gdzie – za R. Przybylską – rzeczownik poprzyimkowy desygnuje instytucję społeczną bądź 1 Dr Dorota Chłopek jest wykładowcą języka angielskiego w Katedrze Studiów Środkowoeuropejskich Akademii Techniczno- -Humanistycznej w Bielsku-Białej. 18
n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d z i e ń Języki Obce W Szkole jednostkę organizacyjną 2 , w języku angielskim są tworzone przez dwie formy – in oraz at: in university, at the university, oraz at/in the/a supermarket, at/ in the/a theatre/cinema. Artykuł ten zwraca uwagę na główne semantyczne i pojęciowo-pragmatyczne aspekty związane ze scenami: na uniwersytecie, w supermarkecie, w teatrze oraz w kinie, wyrażanymi przez angielskie przyimki in oraz at. Zatem poprawne są sformułowania z in i at, dla których obiektem, w stosunku do którego czynione jest odniesienie (landmarkiem 3 (LM) – obiektem odniesienia), jest zarówno university ‘uniwersytet’, jak i supermarket oraz theatre/ cinema ‘teatr/kino’ itp. Chociaż w języku angielskim semantycznie poprawne są wyrażenia przyimkowe zarówno z formą in, jak i at (at/in the/a supermarket, at/in the/a theatre/cinema), oba przyimki budują odmienne sceny przestrzenne, które w języku polskim są konstruowane z jednym przyimkiem – w (w supermarkecie, w teatrze/ kinie). Celem tego artykułu jest ukazanie różnic w tworzonych scenach przestrzennych, które są wprowadzane przez użycie formy at zamiast in lub zastosowanie formy in zamiast at. Pierwsza sekcja jest skupiona na instytucji – uniwersytecie, druga na supermarkecie, trzecia koncentruje się na teatrze i kinie. Podstawą poszczególnych scen są centralne znaczenia przyimków in oraz at. Centralne znaczenie form przestrzennych łączy się z protosceną dla tej formy, sceną najczęściej występującą i przywoływaną w umyśle konceptualizatora – odbiorcy informacji. Protoscena, inaczej scena główna dla form przestrzennych, m.in. in oraz at, daje początek scenom dla znaczeń dystynktywnych (distinct senses), których nie sposób zrozumieć na podstawie kontekstu i które z natury nie są przestrzenne. Ze względu na znaczenia dystynktywne konfiguracja przestrzenna zmienia się 4 . Protoscena inicjuje znaczenia metaforycznie rozszerzone. Formy in oraz at wchodzą w grupę topologicznych prostych przyimków lokatywnych, określają położenie obiektu zwanego trajektorem (TR) w relacji z innym obiektem, nazwanym przez R. W. Langackera (Langacker 1987) landmarkiem (LM). Protoscena dla form at oraz in Protosceny dla przyimków at oraz in, choć różnią się od siebie, w języku polskim mogą być tworzone jako konstrukcja w+loc. Bliskim mentalnym i przestrzennym odpowiednikiem polskiego przyimka w+loc jest angielska forma in. Obydwa konstruują scenę główną, której uczestnicy trajektor i landmark występują w relacji zawierania się; TR mieści się w całości lub częściowo w ramach regionu wewnętrznego trójwymiarowego LM, który stanowi przestrzeń otwartą typu pudełko i wazon lub zamkniętą typu bryła, np. śniegu i zaciśnięta dłoń. Obydwa rodzaje ograniczonego LM mają region wewnętrzny i region zewnętrzny. A. Tyler i V. Evans w odniesieniu do in wskazują także na nietypowe (non-canonical) landmarki, takie jak dwuwymiarowe pole (field) lub pustynia (desert) 5 . Istotne jest, by dwuwymiarowy LM miał granice, wtedy uwaga obserwatora jest skoncentrowana na regionie wewnętrznym dwuwymiarowego LM, nie na jego powierzchni, z którą bezpośredni kontakt wyraża angielski przyimek on, którego polskim odpowiednikiem jest na+loc. S. C. Levinson i S. Meira zwracają uwagę, iż in, on oraz under, są ogólnie uznawane za uniwersalne jednostki semantyczne 6 , co oznacza, że mają swoje odpowiedniki w innych językach naturalnych. W związku z formami on, in oraz at, 2 Por. R. Przybylska (2002), Polisemia przyimków polskich w świetle semantyki kognitywnej, Kraków: Universitas, s. 297. 3 Pojęcia landmark (ang. Landmark) i trajektor (ang. Trajector) zostały wprowadzone przez R. W. Langackera w: Foundations of Cognitive Grammar. Volume I Theoretical Prerequisites (1987), Stanford, California: Stanford University Press. R. W. Langacker rozpoczyna obydwa pojęcia z małej litery. 4 Por. A. Tyler, V. Evans (2003), The Semantics of English Prepositions. Spatial Scenes, Embodied Meaning and Cognition, Cambridge: Cambridge University Press, s. 42. 5 Por. ibidem, s. 184. 6 Por. S. C. Levinson, S. Meira (2003), Natural concepts in the spatial topological domain – adpositional meanings in cross-linguistic perspective: an exercise in semantic typology, w: „Language”, 79(3), 2003, s. 485-516. 19
Page 1 and 2: PL ISSN 0446-7965 CZASOPISMO DLA NA
Page 3 and 4: Nr 5/2008 • listopad/grudzień Ro
Page 5 and 6: n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d
Page 19: n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d
Page 71 and 72:
n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207:
skie, według których chcielibyśm
show all

JÄzyki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

JÄzyki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji