Języki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d z i e ń Języki Obce W Szkole
native”, zaświadczając tym samym o kluczowym
znaczeniu kontekstu oraz podkreślając dynamiczny
charakter znaczenia w ogóle (jak twierdzą kognitywiści
znaczenie jest dynamiczne). W sytuacjach
pozbawionych powyższych aspektów hang on wydaje
się ilustrować sytuacje bardziej typowe dla
„ablative initial”. Jeśli chodzi o różnicę między
„ablative initial” i „illative”, sytuacja wydaje się
być bardziej przejrzysta, bowiem w odróżnieniu
od „illative” hang on nie dotyczy przypadku, kiedy
czas subiektywnie rozciąga się w nieskończoność,
a nawet zatrzymuje się w miejscu, ponieważ nie
odczuwamy takiego psychicznego napięcia (np.
cierpienia psychicznego ani fizycznego) jak w wypadku
„illative”. Ponadto samo czekanie zasygnalizowane
czasownikiem hang nie sugeruje oczekiwania
długiego, lecz raczej krótką chwilę.
W innym przykładzie – fasten on – można
odnieść wrażenie, że opisany stan trwał, trwa
i będzie trwał jeszcze długo w przyszłości oraz
że odcinek trwania tego stanu jest bardzo długi.
Można by poddać w wątpliwość, czy stan, który
ma jeszcze długo trwać w przyszłości, należałoby
utożsamiać ze schematem „ablative initial” (profilujący
przeszłość), a nie np. z „illative”, który
obejmuje wszystkie trzy wymienione elementy
‘teraz’. Dla wyjaśnienia różnicy między tymi
schematami przypomnę, że „illative” wymaga sytuacji
dostarczających silnych przeżyć. Ta wysoka
gęstość przeżyć (density of experience) powoduje,
że subiektywnie czas się rozciąga. W wypadku fasten
on (przykład 12) trudno mówić o wysokiej
gęstości przeżyć, a tym samym o rozciąganiu się
czasu. Z tego powodu profilowany nie jest aspekt
duratywny, tj. trwanie, lecz aspekt relacyjny, czyli
związek aktualnego ‘teraz’ z przeszłością. W ten
sposób podkreślamy, że dany stan trwa już długo,
być może za długo dla danego obserwatora.
Emocje (w tym wypadku irytacja) dotyczą nie
tego, co ma się zdarzyć, ale tego, co się już dzieje
od jakiegoś czasu.
Ablative terminative
Jak sama nazwa wskazuje, „ablative terminative”
jest typowy dla kontekstów profilujących
końcową fazę ruchu trajektora po osi czasu
w obrębie ‘teraz’. Oznacza to, że istotą poniższych
kontekstów jest to, jaki jest efekt końcowy rozwijającej
się sytuacji. ‘Teraz’, które doświadczamy
w tym momencie, jest bardziej skoncentrowane
na tym, co się wydarzy za chwilę (tj. w bezpośrednim
przyszłym ‘teraz’ – immediate now). Taki
stan może pociągać za sobą poczucie stopniowo
narastającego napięcia i/lub presji, które ewoluują
w granicach ‘teraz’. Oto kilka przykładów:
wait on (=wait until an event happens before doing
or deciding sth), pile on (=if people pile on to sth
such as a vehicle or platform, they all try to get on it
at once in a disorganized way), push on (=continue
traveling somewhere), get on (=if you say that time
is getting on, you mean that there is not much time
left before sth is expected to happen), draw on (=if
a period of time draws on, it gets nearer or passes
gradually), go on (=if you say that sb is going on
a particular age, you mean that they are approaching
that age), step on (=if you tell the driver of a car to
step on it, you are telling him or her to drive faster),
urge on (= encourage sb to do sth; encourage a person
or animal to work harder, go faster itp. (LDCE);
to encourage someone to do or achieve something
(CALD); encourage strongly (ODPV), grow on (=start
to like sth, although you did not like them at first),
come on (=1. if a cold, headache, or some other
medical condition is coming on, it is just starting; 2.
when a season or period of time or weather comes
on, it approaches or begins), catch on (=1. become
popular; 2. finally understand), cotton on (=understand
sth or realize it), dawn on (=suddenly begin
to realize what is happening or what the real nature
of the situation is), gain on (=gradually get nearer to
what you are chasing), impress on (=cause the image
or memory of sth to remain), close on (=gradually
get nearer and nearer to sb, often in a threatening
way), encroach on (=1. to encroach on sth means
to change it gradually by taking away parts of it, or
by taking more and more of it; used showing disapproval;
2. if sb or sth encroaches on an area of land,
they gradually occupy more and more of it), come
on (=begin speaking to sb on the phone).
(27) I realized that time was getting on and we
would have to hurry. (LDCE)
(28) The evening drew on, and Andrew and I got
drunk. (CCDPV)
(29) I am thirty-four now, going on thirty-five.
(CCDPV)
(30) We’ll have to step on it to get to Winchester
by eight. (CCDPV)
29