JÄzyki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
JÄzyki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
JÄzyki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Języki <strong>Obce</strong> W <strong>Szkole</strong> n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d z i e ń<br />
gu formalnego, ani uzasadnienia metodycznego,<br />
może z wyjątkiem podręczników do nauczania<br />
na poziomie początkującym. Co gorsza, często<br />
nie są one w pełni semantycznie ekwiwalentne;<br />
nierzadko mają wręcz zupełnie inną treść. Oto<br />
autentyczne przykłady poleceń wyekscerpowane<br />
z popularnych podręczników:<br />
Ordne die Titel, Gattungen und Kurzbeschreibungen<br />
einander zu. ≠ Połącz ze sobą tytuły, gatunki i krótkie<br />
opisy książek.<br />
Hör zu und sortiere die Reaktionen. ≠ Posłuchaj i przyporządkuj<br />
reakcje.<br />
Warum gehen die Personen dorthin? Schreibe es auf.<br />
≠ Napisz zdania ze spójnikiem weil.<br />
Was machen die Jugendlichen, wenn. Schreibe es auf.<br />
≠ Napisz, co robią nastolatki w podanych okolicznościach.<br />
Was tut den Teilnehmern weh? Schreibe es auf. ≠ Napisz,<br />
co dolega uczestnikom obozu narciarskiego.<br />
Po lekturze tak sformułowanych tłumaczeń<br />
uczeń może dojść do przekonania, że precyzja<br />
rozumienia wypowiedzi obcojęzycznej wcale nie<br />
jest sprawą ważną. Byłoby to ewidentnym zaprzeczeniem<br />
zakładanych celów w nauczaniu języka<br />
obcego. Zatem bagatelizowanie tego problemu<br />
przez niektórych autorów podręczników musi<br />
budzić poważne zastrzeżenia.<br />
Mając na uwadze powyższe, trzeba uznać, że<br />
istnieje pilna potrzeba weryfikacji utrzymujących<br />
się opinii w sprawie metodycznej wartości przekładu<br />
w nowoczesnym nauczaniu języków obcych.<br />
Brak odpowiedniej dyskusji jest przyczyną<br />
następujących niekonsekwencji:<br />
■■ Przytoczona statystyka pokazuje, że liczba<br />
ćwiczeń translacyjnych w podręcznikach najnowszej<br />
generacji została zredukowana praktycznie<br />
do zera. Mimo to uczniowie muszą<br />
wykonać zadania maturalne, które mają charakter<br />
translacyjny.<br />
■■ Wyeliminowanie tłumaczenia uniemożliwia<br />
lub utrudnia praktyczne wykorzystanie przekładu<br />
jako efektywnej formy przyswajania<br />
i doskonalenia kompetencji językowej.<br />
■■ Programowe wykluczenie tłumaczenia z zakresu<br />
kształcenia sprawności językowych jest<br />
sprzeczne z potrzebami komunikacyjnymi<br />
w życiu codziennym, w którym często występuje<br />
konieczność przetłumaczenia jakiejś<br />
informacji na język ojczysty lub odwrotnie.<br />
Wagę tej umiejętności dostrzeżono w Europejskim<br />
systemie opisu kształcenia językowego<br />
(2003:24 i 83). Nazwano ją – nieco niefortunnie<br />
– działaniami mediacyjnymi, które polegają<br />
m.in. na pośredniczeniu, tj. nieformalnym<br />
tłumaczeniu między rozmówcami, którzy<br />
bezpośrednio nie mogą się porozumieć . Jak<br />
informuje F. G. Königs (2000:6), umiejętność<br />
działań mediacyjnych (Sprachmittlerfunktion)<br />
już wprowadzono do katalogu produktywnych<br />
sprawności językowych w niektórych niemieckich<br />
programach nauczania. Natomiast w Polsce<br />
tej sprawności nie wymienia się nawet<br />
w tych programach, które w swoim założeniu<br />
bezpośrednio nawiązują do Europejskiego systemu<br />
opisu kształcenia językowego 8 .<br />
Argumentacja w sprawie<br />
stosowania lub niestosowania<br />
tłumaczenia na zajęciach<br />
z języka obcego<br />
Stosowanie technik tłumaczeniowych powoduje<br />
zdaniem H. Komorowskiej (2003:117 i n.)<br />
wiele negatywnych skutków, do których zalicza:<br />
■■ zwolnienie tempa nauki,<br />
■■ powolny rozwój sprawności rozumienia,<br />
■■ lęk przed obcojęzycznymi tekstami,<br />
■■ zapominanie słownictwa,<br />
■■ nadmierną interferencję języka ojczystego.<br />
Główny zarzut polega na tym, że tłumaczenie<br />
utrudnia przyswajanie języka obcego bez pośrednictwa<br />
języka ojczystego 9 . Podawanie polskich<br />
ekwiwalentów obcojęzycznych wyrazów może<br />
i powinno uzupełniać inne formy eksplikacji tylko<br />
wtedy, kiedy pojawiają się trudności w zrozumieniu.<br />
Nadużywanie tłumaczenia świadczy<br />
8<br />
Np. E. D. Machowiak (2003), Program nauczania języka niemieckiego przez autonomizację uczniów, DKS-5002-62/03,<br />
Warszawa.<br />
9<br />
Należy jednak pamiętać, że nie dla wszystkich uczących się ten sposób przyswajania języka obcego jest najlepszy.<br />
34