Języki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d z i e ń Języki Obce W Szkole
Krzeszowski T. P. (1980), Gramatyka angielska dla Polaków,
Warszawa: PWN.
Lakoff G. (1987), Women, Fire, and Dangerous Things. What
Categories Reveal about the Mind, Chicago/London: The
University of Chicago Press.
Langacker R. W. (1987), Foundations of Cognitive Grammar.
Volume I Theoretical Prerequisites, Stanford, California:
Stanford University Press.
Levinson S. C., Meira S. (2003), Natural concepts in the spatial
topological domain – adpositional meanings in crosslinguistic
perspective: an exercise in semantic typology,
w: „Language” 79(3).
Lindstromberg S. (1997), English Prepositions Explained,
Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing
Company.
Przybylska R. (2002), Polisemia przyimków polskich w świetle
semantyki kognitywnej, Kraków: Universitas.
Ruth G. (1993), On the grammar of lexical and non-lexical
prepositions in English, w: „The Semantics of Prepositions.
From Mental Processing to Natural Language
Processing”, red. C. Zelinsky-Wibbelt, Berlin/New York:
Mouton de Gruyter.
Tyler A., Evans V. (2003), The Semantics of English Prepositions.
Spatial Scenes, Embodied Meaning and Cognition,
Cambridge: Cambridge University Press.
Yates J. (1999), The Ins and Outs of Prepositions. A guidebook
for ESL students and all others seeking help in correct
use of prepositions, New York: Barron’s.
Zelinsky-Wibbelt C. (red.) (1993), Interpreting and translating
prepositions: A cognitively based formalization,
w: „The Semantics of Prepositions. From Mental Processing
to Natural Language Processing”, Berlin/New
York: Mouton de Gruyter.
(luty 2008)
Anna Bączkowska 1
Bydgoszcz
Nauczanie phrasal verbs
Czasowniki z partykułą on wyrażające pojęcie ‘teraz’ w schemacie „ablative”
Użycie partykuły on dla wyrażenia teraźniejszości
można zilustrować czterema możliwymi konfiguracjami:
„illative”, „ablative initial”, „ablative
terminative” oraz „elative” 2 . Przypadek „illative”
(omówiony w Bączkowska 2005) dotyczył sytuacji,
kiedy profilowano stan lub czynność trwającą nieprzerwanie
(subiektywnie rozciągniętą w czasie),
w którą obserwator ‘zagłębiał się’ (into). Graficznie
sytuacja taka przedstawia obserwatora (trajektor)
wewnątrz sytuacji (landmark) 3 :
Rys. 1. Schemat „illative”.
Typowe przykłady schematu „illative” to:
operate on, live on (bread and water), set, press on, hooked
on, insist on, sponge on, have sb on, pick on, egg on,
bang on, drone on, rattle on, work on, focus on, concentrate
on, be intent on, keen on, turn on itp.
Przypadki „ablative” znacząco uzupełniają naszą
wiedzę o znaczeniu konceptualnym partykuły
on. Zacznę od przedstawienia ogólnej koncepcji
poszczególnych schematów oraz przedstawienia
ich w formie graficznej, a następnie zilustruję poszczególne
znaczenia konceptualne definicjami
i przykładami zdań zawartymi w kilku dostępnych
słownikach.
Ablative
Przypadek „ablative” 4 jest używany, aby wyrazić
ruch na zewnątrz (away from lub from, off)
1
Dr Anna Bączkowska jest adiunktem w Katedrze Wiedzy o Kulturze w Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi,
Wydział Zamiejscowy w Bydgoszczy.
2
Przypadki te występują w językach ugrofińskich (np. fińskim, estońskim i węgierskim).
3
Terminologia i założenia teoretyczne przedstawionej w artykule analizy według Langacker 1987.
4
Ciekawe studium przestrzennych relacji lokacji translokacji (w tym „ablative”) w języku polskim opisał C. Lachur (1999).
25