JÄzyki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji

More documents

Recommendations

Info

Języki Obce W Szkole n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d z i e ń rodzajnika przed słowem – tzw. próba rodzajnika (Artikelprobe) – jest także niemiarodajną próbą. Prowadzi ona dzieci do tego, że przymiotnik, stojący między rodzajnikiem a rzeczownikiem, jest pisany dużą literą (bo przy rodzajniku), a sam rzeczownik już nie (bo już coś jest zapisane dużą literą) bądź obie części mowy są pisane dużą literą. Brak rodzajnika w liczbie mnogiej lub zajmowanie miejsca rodzajnika przez zaimek dzierżawczy, przyimek, przyimek zespolony z rodzajnikiem powodują także stosowanie małej litery w pisowni rzeczowników. Zniechęcenie do ortografii i rozdźwięki między „zdrową intuicją” a regułami językowymi dotyczącymi tradycji nomenklaturowej części mowy i ich funkcji w zdaniu, widoczne u przebadanych uczniów, przekonały Christę Röber do poszukiwań innej metody. Jej metoda holistyczna, uwzględniająca w definiowaniu rzeczownika obecność innych części mowy, nie tylko likwiduje powyższe niedostatki, ale także przyczynia się do zwiększenia kreatywności i przyjemności w kontakcie z pismem (Röber 1999:60). Polskiemu uczniowi metoda Christy Röber przynosi dodatkowo przyjemność z dostrzegania i odkrywania regularności w mechanizmach związków rządu między rodzajnikiem a przymiotnikiem we frazie nominalnej bez potrzeby „wkuwania” tabelek z końcówkami przymiotników. Konsekwencją przyjęcia pomysłu Christy Röber staje się konieczność ostatecznej rewizji gramatycznego pojmowania modelu zdania. Christa Röber widzi zdanie jako strukturę zbudowaną z orzeczenia (Prädikat) i z jednej (lub z wielu) grup nominalnych bądź ich zamienników w formie zaimków lub przysłówków (Röber 1999:63). W tym miejscu mamy do czynienia z najsłabszym nomenklaturowo miejscem tej teorii. Skoro teoria orzeczenia, zdaniem C. Röber, zakłada istnienie samodzielnego bytu podmiotu, a samo orzeczenie składa się ze słowa orzekającego i orzecznika, to strukturalnie orzecznik nie może występować na równi z podmiotem. Założenie równowartości funkcjonalnej między podmiotem a dopełnieniami czasownika, jak to się dzieje w metodzie Christy Röber, podczas rotacji części zdania prowadzi do gatunkowego włączenia podmiotu w orbitę orzeczenia, co neguje samą definicję podmiotu (w stosunku do orzeczenia), każe raczej zapomnieć o orzeczeniu i mówić zamiast tego o czasowniku i jego dopełnieniach (w tym o dopełnieniu podmiotowym) w sensie modelu gramatyki dependencyjnej. Widać to jaskrawo na przykładzie struktury niemieckiego czasu analitycznego Perfekt: syntaktyczną rację bytu przyznaje Röber finitywnej formie czasownika posiłkowego, co nie może być prawdą, bowiem forma dopełnień zależy od czasownika głównego występującego tu w formie infinitywnego imiesłowu biernego (Röber 1999:64). Röber wydaje się nie przywiązywać większej wagi do kompetencji czasownika głównego w organizacji części zdania w zdaniu. W jej teorii nie spotykamy takich nazw, jak: dopełnienie przyimkowe (auf den Bus), dopełnienie lokalizujące (auf dem Tisch) ani kierunkowe (ins Kino). Uznaje ona wyłącznie służebną rolę czasownika jako punktu zwrotnego dla potrzeb rotacji. Teoria ortograficznej budowy zdania (Charitonova 1976:9) – niewątpliwie bazująca na odpowiedniej teorii gramatycznej, co wymaga podkreślenia, ciążąc ku modelowi dependencyjnemu – wydaje się ograniczać do podziału zdania na grupy nominalne, których ostatnie słowa, po możliwej atrybutyzacji, będą pisane dużą literą, niezależnie od przynależności do konkretnych części mowy; i na grupy anominalne, nieulegające rozszerzeniu ostatniego słowa i pisane małą literą (Röber 1999:63). O metodzie Metoda Christy Röber wymaga od nauczyciela wiedzy o budowie zdania i jego częściach składowych. Dzieci muszą być od początku nauki zaznajomione z możliwościami opuszczania części zdania i zamiany ich miejsc w niemieckim zdaniu (Umstellprobe). Próba zamiany miejsc pozwala na „wyłuskanie” w zdaniu pewnych prostych, spojonych ze sobą związków wyrazowych. Röber nazwie takie związki wyrazowe grupami rzeczownikowymi (Nominalgruppen) 8 . Wyjątkowe 8 Przyłubscy stosują w tym przypadku określenie „całostki myślowe” (Przyłubska, Przyłubski 1985:130). 50
n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d z i e ń Języki Obce W Szkole problemy pojawią się z ujawnieniem tych grup, które zazwyczaj znajdują się po prawej stronie rzeczownika określanego: frazy dopełniaczowe, frazy przyimkowe itp. Testem sprawdzającym trafność „wyłuskania” grup rzeczownikowych może być następna próba, zwana próbą rozszerzania (Erweiterungsprobe) lub próbą zastępowania (Ersatzprobe) – w miejsce starej frazy wstawia się gramatycznie równowartościową strukturę lub się ją rozszerza (Röber 1999:62). Celem umiejętności rotowania części zdania nie jest natomiast ustalenie ich nazwy, lecz stwierdzenie ich funkcjonalnego zasięgu i ustalenia granicy ich wpływów. Ostatni wyraz, wyraz graniczny, będzie prawdopodobnie pisany dużą literą, twierdzi Röber (1999:46), rozróżniając przynależność wyrazu do części mowy i do części zdania (1999:61). Czasownik może stanowić część orzeczenia, derywowany od niego imiesłów może być przydawką, a rzeczownik odczasownikowy może stanowić rdzeń grupy rzeczownikowej: bieganie, malowanie, deptanie (S.D.) (1999:63). Przymiotnik może być przydawką, podstawą słowotwórczą przysłówka, a derywowany od niego rzeczownik odprzymiotnikowy może stanowić rdzeń grupy rzeczownikowej: biel, brąz, czerń (S.D.). Dla zupełnej pewności można zastosować następny instrument – zastosowanie próby przydawkowej: (i skostniałych) struktur zdaniowych złożonych z podmiotu, czasownika i jego dopełnień w ich najprostszej formie. Dopiero po jakimś czasie wprowadza się z wielkimi problemami umiejętność wzbogacania dopełnień przez przydawki lub zdania względne. Brak kontaktu z autentycznym tekstem nacechowanym retorycznie powoduje u polskiego ucznia zrozumiały strach, jeśli w miejscu podmiotu napotka się rozbudowane dopełnienie przyimkowe, a podmiot zajmuje swoje miejsce na tak zwanym trzecim miejscu. Innym papierkiem lakmusowym, demaskującym marnowanie cennego dydaktycznie czasu na zbyteczne procedury, jest wyraźnie spóźnione, ekonomicznie nieuzasadnione wprowadzanie redukowania rozbudowanych części zdania do zaimków osobowych. Uczniowie najpierw uczą się na pamięć odmiany rzeczowników, szukają w pamięci form rodzajników dla dopełnień bliższych i dalszych, dopasowują do tego dodatkowe formy końcówek przymiotnika w zależności od rodzajnika – a tu nagle wszystko trzeba zredukować i w konsekwencji cofnąć się. Po opanowaniu tej ślepej uliczki w dydaktyce języków obcych następuje odwrót, a nowa, uzyskana mozolnie i dużym nakładem sił ze strony ucznia i nauczyciela kompetencja natychmiast pokrywa się kurzem. Nie stałoby się tak, gdyby wraz z poznawaniem części zdania następowało zapoznawanie się z parafrazami zaimkowymi na tych samych zasadach, jak to się dzieje w metodzie Christy Röber. O dydaktyce według Röber 1999:70 Dopiero wtedy można stwierdzić, że jeśli słowo jest ostatnim słowem konkretnej grupy nominalnej i zarazem da się wyposażyć w przydawki, to trzeba je pisać dużą literą. Ta duża litera, będąca wyróżnikiem rzeczownika, pozwala na szybsze rozpoznawanie sensu wypowiedzi pisanej przez szybsze wykrywanie poszczególnych elementów składowych zdania (Röber 1999:46, 61). Fakt niestosowania rotacji w uczeniu polskich uczniów języka niemieckiego wypływa z prezentowania im od początku nauki odchudzonych, prostych Christa Röber proponuje jak najszybsze wprowadzanie swojej metody do dydaktyki języka niemieckiego. Polski nauczyciel języka niemieckiego jest ją w stanie zastosować już w pierwszych klasach nauczania zintegrowanego oraz przekazać w formie implicytnej wiedzę o podstawowych mechanizmach zdaniotwórczych, podstawowych zależnościach i matrycach zdanioi słowotwórczych. Odkrycia dokonywane przez dzieci na podstawie analizowanych przykładów stają się zabawą. Kreatywność, której wymagamy od ucznia, realizuje się co prawda w chaotycznym fantazjowaniu, lecz jest ujęta w ramy pojęcia zdanie, a jej obserwacja nie wychodzi 51
Page 1 and 2: PL ISSN 0446-7965 CZASOPISMO DLA NA
Page 3 and 4: Nr 5/2008 • listopad/grudzień Ro
Page 5 and 6: n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d
Page 51: n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d
Page 103 and 104:
n r 5/2008 l i s t o p a d/g r u d
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
Page 113 and 114:
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Page 119 and 120:
Page 121 and 122:
Page 123 and 124:
Page 125 and 126:
Page 127 and 128:
Page 129 and 130:
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Page 135 and 136:
Page 137 and 138:
Page 139 and 140:
Page 141 and 142:
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
Page 159 and 160:
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
Page 173 and 174:
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191 and 192:
Page 193 and 194:
Page 195 and 196:
Page 197 and 198:
Page 199 and 200:
Page 201 and 202:
Page 203 and 204:
Page 205 and 206:
Page 207:
skie, według których chcielibyśm
show all

JÄzyki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

JÄzyki Obce w Szkole - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji