Zbornik radova Koridor 10 - Kirilo Savić

____________________________________________________________________
Adrese autora: *Milorad Čukić,dipl.maš.inž., Dr Radoljub Tomić,dipl.maš.inž.,
"Prva petoletka-NIC" AD, Trstenik; e-mail: pptnic@ppt.co.rs
**Dr Tomislav Jovanović,dipl.inž.saobr., Institut "Kirilo Savić", Beograd
Čukić M., Tomić R., Jovanović T.
PRILOG RAZVOJU SAVREMENIH SISTEMA HLAĐENJA U TRANSPORTU
1. UVOD
Jedna od najznačajnijih oblasti primene tehnike hlađenja je u tehnološkom procesu
skladištenja transporta i prerade namirnica. Potrebe za skladištenje i transport prehrambenih
proizvoda se ukazuju u zavisnosti od klimatskih karakteristika geografskog područja i
godišnjeg doba, koji stvaraju velike razlike proizvodnih potencijala u prostoru ivremenu. Pored
toga, gustina naseljenosti ili nedostatak obradivog i odgovarajućeg zemljišta kao i mnogi
turistički i industrijski centri višestruko nadmašuju proizvodne mogućnosti u odnosu na
ukazane potrebe.
Prostorna i vremenska neusaglašenost proizvodnje i potreba za hranom (u prošlosti
jako izražena dok se danas može konstatovati da postoji visok stepen usaglašenosti) su
nametale sledeća ograničenja:
- Razvoj industrijskih i urbanih centara kao i turizma bili su ograničeni potencijalom
proizvodnje hrane svog neposrednog okruženja;
- Sastav i asortiman prehrambenih proizvoda bili su sezonskog karaktera, što je
uzrokovalo veliku neuravnoteženost u ishrani stanovništva;
- Proizvodni potencijali mnogih poljoprivrednih područija bili su ograničeni potencualno
malo iskorišćeni usled nemogućnosti plasmana.
Svi opisani i navedeni problemi mogu se prevazići produženjem veka trajanja odnosno
konverziranjem prehrambenih proizvoda. Hlađenje je najzastupljeniji proces prerade
prehrambenih proizvoda u cilju očuvanja kvaliteta za duži vremenski period. Teorija hlađenja
je razvijena i dalje se usavršava u funkciji tehnološkog razvoja proizvodnje i prerade hrane.
Pošto se u procesu proizvodnje i prerade proizvod kreće u funkciji prostora i vremena, formira
se jedan tehnološki ciklus aktivnosti koji nazivamo rashladni lanac ili lanac hlađenja [1]. Po
svojoj suštini to je potpuno prirodan proces, postupak ima značajne prednosti u odnosu na
ostale postupke.
2. OSNOVNI ASPEKTI TEHNIKE HLAĐENJA
Broj karika u lancu hlađenja diktiran je vrstom proizvoda kao i prostorne i vremenske
distance (interval vremena) koju on treba da sastavi odnosno „premosti“. U tom procesu su
prisutni sledeći faktori:
- način proizvodnje odnosno ciklus dopremanja,
- direktan otkup od proizvođača,
- vrsta tremičke obrade,
- period uskladištenja,
- vrsta transporta (drumski, železnički, brodski, transport autohladnjačama ili
kontejnerima...).
Najviše karika sadrži svakako lanac hlađenja koji obuhvata prekomorski (najčešće
intekontinentalni) transport. On obuhvata male objekte u mreži sabirnih centara, mobilne
hladnjače za transport do mesta prerade, termičku obradu i pakovanje, skladišne, lučne,
mobilne hladnjače u transportu, gradska dostavna vozila.
Kvalitetno rešenje lanca hlađenja podrazumeva ispunjenje svih propisanih uslova u
tehnologiji pripreme, skladištenja i transporta od primarne proizvodnje do potrošnih centara.
194