Zbornik radova Koridor 10 - Kirilo Savić

3. SISTEM HLAĐENJA U TRANSPORTU
Prema najnovijim statistikama, u poslednjih pet godina broj stacioniranih hladnjača u
Srbiji je značajno povećan. Na osnovu tih podataka, najveći je broj hladnjača za termičku
obradu jagodičastog i ostalog voća, koje je namenjeno izvoznom tržištu.
Sa rastom izvoza zamrznutog kao i nezamrznutog voća i povrća raste svakako i uloga
transportnog hlađanja, koji se u poređenju sa ostalim sistemima hlađenja najkasnije pojavio.
Razvojem i usavršavanjem saobraćajne mreže i nosivosti vozila, drumski transport se sve više
koristi za međugradski regionalni i međunarodni prevoz OSP (ohlađenih i zamrznutih
proizvoda).
Osnovni razlog veće zastupljenosti drumskog transporta koji je skuplji od kontejnerskog
je nerazvijenost rečnog i pomorsko-brodskog transporta.
4. SISTEM HLAĐENJA RASHLADNIH VOZILA
U zavisnosti od namene rashladnog vozila, bira se i odgovarajući rashladni sistem.
Najrasprostranjeniji su sledeći sistemi hlađenja: mašinski, mašinsko-akumulacioni, pomoću
suvog leda, pomoću azota itd.
Mašinsko hlađenje se koristi u rashladnim kamionima različite nosivosti za održavanje
zadatih temperature u vrlo širokom opsegu. Najviše su u primeni freonske 1 instalacije sa
kompresorima otvorenog tipa koji se pogone pomoću motora sa unutrašnjim sagorevanjem, ali
pak dvojni pogoni (SUS motor i elektromotor).
U rashladnim kamionima male i srednje nosivosti, kompresor dobija pogon od
osnovnog motora vozila preko elektromagnetne spojnice.
5. MAŠINSKO AKUMULACIONO HLAĐENJE
Mašinsko akumulaciono hlađenje se koristi obično u rashladnim kamionima male i
srednje nosivosti. Rashladni agregat se sastoji od vazdušno hlađenog kondenzatora i risivera,
hermetičkog ili poluhermetičkog kompresora, koji se ugrađuje obično ispod prikolice (donja
ugradnja). Isparivači su u obliku cevnih zmija unutar ploča napunjenih eutektičkim rastvorom.
Agregat se uključuje na električnu mrežu i radi dok se eutektički rastvor u pločama u
potpunosti ne zamrzne. Prednost ovog sistema je njegova bešumnost, s obzirom da u toku
vožnje uređaj ne radi, nepostojanje izduvnih gasova i veća bezbednost, s obzirom da
kompresor radi samo za vreme zaleđivanja ploče pre utovara robe. Nedostatci su velika
težina, smanjenje korisnog prostora u komori, ograničeno vreme rada između dva punjenja,
kao i nemogućnost forsiranja hlađenja [2].
6. MOBILNI RASHLADNI AGREGATI
Danas su u primeni najčešće rashladni agregati za mobilni transport, izrađeni u vidu
kompaktne konstrukcije tipa monoblok, slika 1.
1 Termin »freon« uslovno naveden, jer je ovaj gas zamenjen drugim, odgovarajućim medijima iz poznatih ekoloških razloga.
Ova se napomena odnosi i na ostalo pominjanje termina »freon« u ovom tekstu.
195