Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

13
czem i browarów. 2ródło to pozwala też określić skutki wojen szwedzkich
w przemyśle wiejskim.
Najwięcej materiałów dotyczy jednak miast, a przede wszystkim Elbląga.
W zespole "Cechy Elbląskie" (sygn. 397) zachowały się w długich
seriach obejmujących z niewielkimi lukami cały XVII w., rachunki
młynów i urzędu młynnego, browarów i słodowni. Pozwalają one na uchwycenie
trwałych tendencji rozwojowych produkcji. W archiwaliach cechu
browarników znajdujemy też materiały odnoszące się do samego
procesu produkcji. Najcenniejsze to tzw. "Memorialbuch", kronika cechu
zawierająca również obowiązujące jego członków akty normatywne,
Oprócz niej w archiwaliach cechu spotykamy zestawienia kosztów produkcji
piwa ( np. w 16 36 г.), zestawienia kosztów remontów browarów,
a także liczne informacje o cenach piwa. Wreszcie w księgach rachunkowych
miasta (nie uporządkowane) znajdujemy drobiazgowe rozliczenia
wydatków poczynionych przez funkcjonariuszy miejskich w czasie
wszelkich bliższych i dalszych wyjazdów służbowych. Pozwalają one
podjąć próbę określenia miejsca, jakie w jadłospisie elblążan zajmowało
piwo i często wspominana w źródłach gorzałka.
Przedstawione w ogromnym skrócie materiały elbląskie mimo przewagi
źródeł rachunkowych mogą być też podstawą poznania organizacji i
rozwiązań technicznych, jak też zagadnień konsumpcji produkcji piwowarskiej.
Materiały malborskie przechowywane w WAP w Gdańsku nie dorównują
bogactwem elbląskim, są jednak dość interesujące, a w stosunku
do innych mniejszych miast Prus bogate. Dotyczą głównie podstaw prawnych
i organizacji malborskiego piwowarstwa, rozmiarów i kosztów
produkcji, walki o utrzymanie rynku zbytu na Żuławach, cen piwa itp.
Są rozproszone w kilku typach archiwaliów. Najcenniejsze to korespondencja
miasta z lat 1406-1624 (sygn. 508/1214-1230), siedemnastowieczne
protokoły sądu wetowego zawierające dane o nadużyciach w handlu
piwem i prowadzeniu karczem (508/1914-1915), przywileje królewskie
z XVI i XVII w. dotyczące propinacji oraz protokoły rady miejskiej
z drugiej połowy XVII w. (508/l881 i dalsze).
W Gdańsku zachowały się też materiały dotyczące propinacji w innych
miastach woj. malborskiego. Sporo informacji o słodownikach i piwowarach
dostarcza np. księga miejska Nowego Stawu z lat 16 30-1780
(sygn. 518/2).
Z przedstawionego powyżej przeglądu literatury i źródeł w znacznym
stopniu wynikają problemy, jakie będę się starał postawić i wyjaśnić.