Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

100
Takie opinie byty udziałem nie tylko uczonych autorów, lecz także ogółu
piwowarów. Np. w użyciu zbyt małej ilości chmielu często producenci
widzieli przyczynę kwaśnienia piwa. Doceniano również wpływ chmielu
na smak trunku (charakterystyczna goryczka) 36 . Równocześnie niektórzy
autorzy jak np. Michał z Urzędowa twierdzili, że właśnie chmiel
powoduje zamroczenie po wypiciu dużych ilości piwa 37 . Wreszcie chmielowi
przypisywano korzystny wpływ na krwiobieg, choroby narządów
wewnętrznych (wątroby), choroby nerek i pęcherza 38 . Większość spostrzeżeń
XVI- i XVII-wiecznych autorów potwierdzają też współcześni
nam technologowie piwowarstwa. Zawarte w chmielu substancje goryczkowe
i olejki żywiczne działają silnie bakteriostatycznie, równocześnie
niektóre z nich pobudzają procesy trawienne 39 . O rzeczywiście powszechnym
użyciu chmielu świadczą jednak nie tylko dzieła ówczesnych
teoretyków czy też panegirystów piwowarstwa. Ceny chmielu były głównym
obok cen jęczmienia elementem kształtującym koszty produkcji piwa.
Działająca w Elblągu w 1568 r. komisja królewska postanowiła, że rada
miejska i starsi cechu przy ustalaniu cen piwa muszą brać pod uwagę ceny
chmielu i jęczmienia 40 . Do lat 1630-1678 dysponujemy przygotowanym
na potrzeby elbląskiego cechu browarników Starego Miasta zestawieniem
cen piwa z cenami jęczmienia i chmielu. Często w zabiegach cechu o podwyżkę
cen (lata 1620, 1636, 1653) posługiwano się argumentem wzrostu
cen chmielu 41 . Istotną rolę w produkcji piwa i kształtowaniu jej kosztów
odgrywał chmiel także w Malborku, Gdańsku. Podobnie było w miastach
północnoniemieckich, jak również w Koronie 42
Skąd pochodził chmiel zużywany przez piwowarów w Prusach. Czy
był produktem miejscowym podobnie jak jęczmień, czy też pochodził z
36 Prośba jednego z browarników elbląskich o zgodę cechu na przecenę
piwa (1670 г.), WAP Gd. 397/25, f. 26-26v; К n a u s t, "Fünff
Bacher...", s. 14; S y r e n i u s z , "Zielnik...", s. 945-946.
37 M i с h а ł z Urzędowa, "Herbarz polski", Kraków 1695, s.
196-197.
38 К n a u s t, "Funff Bücher...", s. 14; S y r e n i u s z , "Zielnik...",
s. 945-946.
39 W. Kaim, "Spożycie piwa, jego walory i jakość surowca",
"Przemysł fermentacyjny i rolny", 1976, nr 3, s. 8; F, К а с z m a-
r e k, "Technologia browarnictwa", cz. II, Warszawa 1966, s. 14.
40
41
WAP Od. 392/41, s. 112-113.
WAP Gd. 392/41, s. 67, 86-88, 112-113.
42 B o g u c k a , "Gdańsk jako ośrodek...", s. 182-183; WAP Gd.
508/1882; H u n t e m a n, "Bierproduktion...", s.134-136, 195; H a u r,
"Skład albo skarbiec...", s. 19.