Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÃLEWSKICH ...

More documents

Recommendations

Info

77 cje rozwojowe piwowarstwa trzech wielkich miast. Natomiast ustalone wielkości przerobu słodu należy traktować jako minimalne, szczególnie w XVII w. dla Gdańska gdy nasilała się pozacechowa, często organizowana przez patrycjat produkcja, której rozmiary są nieuchwytne. Jedynie patrycjat toruński, organizując browary jako przedsiębiorstwa miejskie, umożliwił przyszłym badaczom przynajmniej szacunkową ocenę rozmiarów ich produkcji. Drugim obok Elbląga na terenie woj. malborskiego, a zarazem jednym z największych w całych Prusach ośrodkiem produkcji piwa, byt Malbork. To liczące w drugiej połowie XVI w. ok. 4500 mieszkańców miasto przez całe półtorawiecze ( 1550-1700) rozmiarami swej produkcji dorównywało takim "kolosom", jak Elbląg czy Toruń. W drugiej polowie XVI w. przemiał słodów mieszczańskich w młynach malborskich wynosił rocznie około 1500 łasztów. W pierwszej połowie XVII w. wielkości te nie uległy istotnym zmianom 22 , Lata "potopu" przyniosły gwałtowny spadek przemiału do około 900 łasztow. Jest to spadek mniejszy niż w tym samym czasie w Elblągu, jednak jak można wnioskować z fragmentarycznych danych, aż do lat dziewięćdziesiątych XVII w. utrzymała się tendencja do dalszego spadku produkcji. Np, w 1675 r. zmielono tylko 439 łasztów słodów zarówno mieszczańskich, jak i chłopskich (tab. б). W tym czasie produkcja Elbląga wynosiła najmniej, około 600 łasztów, i wykazywała tendencje wzrostowe. W Malborku wyraźne ożywienie produkcji przyniósł dopiero przełom XVII/XVIII w. Wówczas to przemiał słodów ponownie osiągnął rozmiary niewiele ustępujące notowanym w Elblągu (około 700 łasztów). Nasuwa się pytanie, w jaki sposób tak mały ośrodek mógł przez półtora wieku rozmiarami swej produkcji konkurować z pobliskim Elblągiem. Decydowało o tym posiadane przez mieszczan malborskich prawo zaopatrywania karczem w kilkudziesięciu wsiach ekonomii. W drugiej połowie XVII w. rynek zbytu skurczył się jednak nie tylko na skutek strat demograficznych, lecz . 23 także wielostronnej ekspansji piwowarstwa starościńskiego . To spowodowało trwały spadek produkcji. Inne mniejsze miasta Prus nigdy ilością 22 Średni roczny przemiał słodów mieszczańskich i chłopskich w młynach malborskich w latach 16 46-1648 wyniósł 1615 łasztów. Nie sposób ustalić jaki był w nim udział chłopów z Żuław. W latach 1580- 1582, 1598 należało do nich odpowiednio 18% i 9% mielonego słodu. Przyjmując, że w połowie XVII w. udział ten wynosił nadal około 10% wysokość przemiału słodów mieszczan malborskich w połowie XVII w. można szacować na około 1500 łasztów. Zob. tab. 6. 23 Por. rozdział II.
78 a Słody mieszczańskie i z okolicznych wsi. b Średnia roczna na podstawie wpływów akcyzy z 2 lat. c W źródle określenie "słody z Nowego Stawu i Żuław", d Ilość warów piwnych w ciągu roku, 1 war = 1 łaszt słodu. e Średnia z 3 lat. Źródła: "Lustracja województw chełmińskiego i malborskiego 1565", s. 4, 39; S z p a k , "Kierunki produkcji dworskiej...", s. 106; WAP Gd. 508/1220, i. 10; 300, 29/37, s. 189-193; M ą с z a k, "Gospodarstwo chłopskie,..", s. 180; F o 1 t z, "Geschichte des Danziger Stadtshaushalts...", s. 143; AGAD ASK II 35, f. 234-237; ZDEM, t. III, s. 28, 70; WAP Gd. 508/1877 nlb.; tamże, 508/1883, f. 77; ZDEM, t. IV, s. 85, 173, 237, 259; WAP Gd. 508/1445 nlb. warzonego trunku nie mogły konkurować z Malborkiem. W drugiej połowie XVI w, liczące około 1000 mieszkańców miasteczka woj. malborskiego (Nowy Staw, Dzierzgoń, Tolkmicko) produkowały piwo z 100-150 łasztów słodu rocznie. Na początku XVII stulecia w małych miasteczkach (bez Malborka) warzono piwo z około 400 łasztów słodu. Przy gwałtownym spadku przerobu słodu w Malborku w drugiej połowie XVII w. zastanawia mający miejsce w tym samym czasie wzrost produkcji w miasteczkach województwa (ogółem przerabiano 500 łasztów słodu, (tab. 6-7).
Page 1 and 2:
POLSKA AKADEMIA NAUK INSTYTUT HISTO
Page 3 and 4:
SPIS TREŚCI I. LITERATURA, ŹRÓD
Page 5 and 6:
8 Podał dane o dostawach surowca,
Page 7 and 8:
10 Z klasycznych już prac omawiaj
Page 9 and 10:
12 formacji o sposobach zwiększeni
Page 11 and 12:
14 Pierwszy to sprawa społecznej o
Page 13 and 14:
II. SPOŁECZNA ORGANIZACJA PIWOWARS
Page 15 and 16:
L8 uregulować problemy piwowarstwa
Page 17 and 18:
20 Dochody i wydatki w grzywnach pr
Page 19 and 20:
22 wy związane z omijaniem tych po
Page 21 and 22:
24 Aneks 1 Głównie były to prace
Page 23 and 24: 26 opałowe oraz opłaty za przemia
Page 25 and 26: 28 piwo. Najpóźniej od 1481 r. is
Page 27 and 28: 30 ( Kusy stanowiły enklawę na te
Page 29 and 30: 32 z początków XVIII w. ordynacja
Page 31 and 32: 34 drewna była sprawą organizują
Page 33 and 34: 36 do czynienia nie tyle ze sprzecz
Page 35 and 36: 38 skie.ao czy grudziądzkiego. Na
Page 37 and 38: 40 Kończąc rozważania na temat o
Page 39 and 40: 42 prowadzonych przez szynkarki i u
Page 41 and 42: 4 4 poddanych w piwo. W dobrach pry
Page 43 and 44: III. TECHNIKA PRODUKCJI Na proces p
Page 45 and 46: 48 spełniały mielcuchy w starostw
Page 47 and 48: 50 wicie z drewna, kryte słomą i
Page 49 and 50: 52 rzeszoto. Następnie zboże spł
Page 51 and 52: 54 godniowki 44 . Tym wszystkim nie
Page 53 and 54: 56 * - lata gospodarcze liczone od
Page 55 and 56: 58 1675 r. wymagała wymiany całeg
Page 57 and 58: 60 Ważnym problemem była konserwa
Page 59 and 60: 6 2 kilku lat XVI w. oraz 1601-1603
Page 61 and 62: 64 także część produkcji rzemie
Page 63 and 64: 66 a Źródła; lata 1580-1582 - WA
Page 65 and 66: 68 Źródła: WAP Gd. 398/5; 398/7,
Page 67 and 68: 70 wisk. W 1627 r. Szwedzi zażąda
Page 69 and 70: 72 towny przeskok miał miejsce jes
Page 71 and 72: 7 4 a Średnia roczna z 2 lat. Źr
Page 73: 76 Źródła: tab. 9 oraz P o 1 t z
Page 77: 80 a 1615 r. sztuka słodu zawiera
Page 80 and 81: 83 Chłopi nadal zachowywali prawo
Page 82 and 83: 85 sto nadal przede wszystkim na do
Page 84 and 85: 87 Źródła: zob. tab. 1. a Średn
Page 86 and 87: 89 zanikał dalekosiężny handel p
Page 88 and 89: 91 kupem) równocześnie wysoka tem
Page 90 and 91: 93 tów produkcji i cen piwa w lata
Page 92 and 93: 95 z dodatkiem owsa. Z drugiej poto
Page 94 and 95: 97 Równocześnie współczesny mu
Page 96 and 97: 99 a Pozostały jęczmień przeznac
Page 98 and 99: 101 importu. Bardzo wielkie zróżn
Page 100 and 101: 103 maite, drudzy świnie bagno, sz
Page 102 and 103: 105 * W grudniu władze miejskie w
Page 104 and 105: 107 produkcji znaczna część uży
Page 106 and 107: 109 chleba żytniego lub pszeniczne
Page 108 and 109: 111 chmielenia, oraz znacznie lżej
Page 110 and 111: 113 oprócz tego słynne, ciemne i
Page 112 and 113: 115
Page 115 and 116: 118
Page 117 and 118: 120 nalnych na srebro wnosi do nakr
Page 119 and 120: 122 stabilne, wykazują, mniejsze w
Page 121 and 122: 124 wzmianki, mogą tylko wskazać
Page 123 and 124: 126 możliwości. Np. w 1557 r. bec
Page 125 and 126:
128 *Źródło: tab. 6, 8. Średnie
Page 127 and 128:
130 Źródła: WAP Od. księgi kaml
Page 129 and 130:
132 wety stawało 29 osób oskarżo
Page 131 and 132:
134 bląga). Można więc założy
Page 133 and 134:
136 w Elblągu. Szpitale zakupywał
Page 135 and 136:
138 musiał prowadzić do zwiększa
Page 137 and 138:
140 za punkt wyjścia normę wystę
Page 139 and 140:
142 taksy obwarowując go dotkliwą
Page 141 and 142:
144 na serce i regulowanie miesiąc
Page 143 and 144:
146 dostaniesz: strzec jednak trzeb
Page 145 and 146:
148 siedziby kupieckich bractw, rad
Page 147 and 148:
150 szynlcwas, szaia do naczyń. Sp
Page 149 and 150:
152 sieć. A strzeż się Boże, gd
Page 151 and 152:
ZAKOŃCZENIE Praca ta stanowi podsu
Page 153 and 154:
156 Oprócz postawienia i wyjaśnie
Page 155 and 156:
158 schaft einige kleine Stadtchen,
Page 157 and 158:
160 charakterisiert. Ähnliche Abfa
show all

Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÃLEWSKICH ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÃLEWSKICH ...