Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

111
chmielenia, oraz znacznie lżejsze tafelbier ( 3%). Masowa produkcja
miejska zmuszała, jak wskazuje na to przykład browaru zamkowego w
Malborku, również producentów szlacheckich a nawet
chłopów (przykład
wsi Bągart)
do wytwarzania produktu o przynajmniej zbliżonych
walorach odżywczych. Szereg niestety fragmentarycznych danych wskazuje,
że podobne odżywcze piwo produkowano w Gdańsku, natomiast w
Toruniu i browarach starościńskich innych województw piwa były mniej
pożywne.
Oczywiście obok szeroko powyżej omawianych piw pełnego i tafelbier
mieszkańcy Malborka i Elbląga pijali też inne piwa produkcji miejscowej
i importowane. O ewentualności produkcji piw z pszenicy pisałem
powyżej. Pozostaje jeszcze charakterystyka piw innych, produkowanych
w województwie obok czerwonych jęczmiennych. W Elblągu
obok piwa pełnego i tafelbieru otrzymywano też nieznane bliżej ilości
cienkusza, tzw. "Schenckbier". Jak wynika z materiałów cechowych, znajdował
on zbyt przede wszystkim w posiadłościach wiejskich miasta.
Dysponuję też wzmianką o produkcji w Elblągu "Schwarzbier". Źródła
nie podają bliżej charakterystyki tego gatunku 69 . Nie można z pewnością
stwierdzić, że odpowiadał on obecnym piwom ciemnym.
Jakość miejscowej produkcji często odbiegała od przyjętych norm i
czasami zamiast złocistego przeźroczystego napoju oferowano elblążanom
ciecz mętną,
nadmiernie rozcieńczoną wodą, z powodu przypalenia
słodu gorzką () lub skwaśniałą. Jak wynika z zapisek sądu cechowego
z drugiej połowy XVII w., piwo było wówczas przeceniane 70 . Występowały
też w Prusach podobnie jak w innych rejonach Polski nadużycia
związane z fałszowaniem miar piwa. Rady miejskie stale kontrolowały
rozmiary stofów, halb, a także beczek i fas. Klasycznym przykładem
mogą być tu wielkierze Chełmna z 1590 r. i Elbląga z 1700 r.
Sprawa była ciągle aktualna. Rajcy z Chełmna postanowili, "a gdzieby
u kogo fałszywa miara była należona, tedy cynową mają pobrać a glinianą
potłuc..." 71 . Podobne rozporządzenia zapewne z nikłym skutkiem
produkowały władze stołeczne Krakowa, jak również wielu miast i miasteczek
sąsiadującej z Prusami Wielkopolski. Masowość i trwałość problemu
pozwala przypuszczać, że również mieszkańcy Prus otrzymywa-
69
70
WAP Gd. 397/41, s. 24-25; 391/41, s. 98; 397/26, s.38.
WAP Gd. 397/25, f. 29, 52-52v, 54.
71 Z d r o j k o w s k i, "Nieznane źrodło prawa chełmińskiego...",
s. 158.