Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

53
nie pleśniało gdy słód takim sposobem nadeschnie to go znowu wodą
pokropić..." 40 . Czynności te należy powtórzyć kilkakrotnie za każdym
razem używając mniej wody do zwilżenia zboża. Nie wspomina nic Herman
o powszechnie stosowanym w Prusach, w Rzeszy i Koronie suszeniu
na lasach (darach), czasami bezpośrednio na piecach. Na zewnętrznej
powierzchni zagłębionych w ziemi ceglanych oblepionych gliną
pieców suszono słody w ozdowniach w Poznaniu 41 .
Dary (lasy) byty typowym wyposażeniem browarów w Prusach i to
nie tylko w miastach, lecz także w browarach wiejskich. Lasy były to
duże powierzchnie układane w kształcie dachu lub płasko, sporządzone
z plecionych prętów lub z desek z wywierconymi otworami. W najprymitywniejszych
browarach pod lasami umieszczano palenisko
(najczęściej
w piwnicy na niższej kondygnacji). Palono drewnem osinowym, bukowym,
olszowym, brzozowym, suchym dębowym, a także grabowym. Unikano
smolistej sosny aby nie otrzymać dużego przydymienia. Jej użycie powodowało,
że słód po wysuszeniu miał posmak spalenizny. Jeśli dary
układano dachowo, wówczas trudno było osiągnąć równomierne suszenie.
Wreszcie ziarna zatykały otwory w deskach, przez co hamowały
dopływ ciepłego powietrza. Stąd konieczny byt stały dozór przy suszeniu
i przerabianiu słodu szuflami 42 . Mimo tych środków, przypalenie
słodu było błędem najczęściej spotykanym w sztuce mielcarskiej. Typowe
jest wyjaśnienie Nicolasa Prohrewic obywatela Elbląga, jakie złożył
przed sądem cechowym browarników elbląskich w 1572 r. W związku z
zarzutem zaniżania cen piwa tłumaczył, że sprzedawał poniżej taksy,
ponieważ: "Ihm die Mälzer dass zu brandigk gemacht, dementier dass
Bier sehr Brandig" 43 . Jeśli nawet kłamał to pewne, że w swojej obronie
użył argumentu najbardziej wiarygodnego. Ten sam problem występuje
w statutach czeladników piwowarskich, także miast koronnych. W Krakowie
za przypalenie słodu na lasach czeladnik był karany utratą ty-
40
J. H e r m a n, "Ziemianin albo gospodarz inflancki", Stuck 1673,
p. XXVI.
41
Ł u с z а к, "Technika...", s. 91; H. К n a u s t, "Fünff Bücher
von der... Kunst Bier zu brawen", Erfurt 1614, s. 16.
42 J. K o n c e w i c z , "Piwowarstwo w całej obszernosci praktycznie
wyłożone", Warszawa 1847, s. 92; Inwentarz majątku Tywęzy w
woj. malborskim z lat 1654, 1666, WAP G-d. 2/5, f. 216; Inwentarz folwarku
w Mątowach 1707 г., ZDEM, t. IV, s. 196-197; S z c z e p a ­
niak, "Karczma...", s. 136; H a u r, "Skład albo skarbiec...", s. 20.
43 WAP Gd. 397/25, f. 29.