Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

140
za punkt wyjścia normę występującą w placach czeladniczych w Elblągu
i Malborku ( 1,5 l)
spróbujmy skonfrontować ją z danymi dotyczącymi
innych grup. W 1694 r. organizowano w Elblągu
przytułek dla sierot.
Rada przewidywała, że znajdzie tam schronienie 30-40 dzieci, 15-
20 chorych, 30—40 starców. Mieli być oni obsługiwani przez 12—15 osób.
Ogółem w szpitalu miało przebywać 87-115 osób. Uznano przy tym, że
na wyżywienie tygodniowe tych ludzi wystarczy 5 beczek piwa pełnego.
Przy maksymalnej liczbie pensjonariuszy i obsługi daje to 0,8 1, przy
minimalnej 1 1 dziennie 124 . Oczywiście można przypuszczać, że potrzeby
dzieci były mniejsze niż osób dorosłych. Warto dodać, że w
wismarskim szpitalu Sw. Ducha w końcu XVII w. dzienna racja wynosiła
3 1 na głowę pensjonariusza, w Lipsku w 1609 r." na 1 pensjonariusza
tamtejszego szpitala Sw. Jerzego przypadały 2 1 piwa, podobna
ilość w jednym z duńskich domów pracy (Arbeitshaus) - 1621 r. 125
Niestety nie znamy ewentualnych różnic w jakości tych trunków. Jednak
i w tym wypadku elbląski 1 1 dobrego piwa ( trzeba pamiętać, że według
oficjalnych receptur ciągle jeszcze było to piwo 3 korcowe) można uznać
za granicę dolną wystarczającego w pojęciu współczesnych dziennego
spożycia. Ta norma konsumpcji piwa pełnego ( 1-1,5 l) ma swój
odpowiednik także w odległym środowisku dworu królewskiego w Polsce.
W XV w. na krakowskim dworze 1 zasiadający przy królewskim stole
biesiadnik spożywał przypuszczalnie 1,5 1 piwa na 1 posiłek. Z kolei
według ustaleń Z. Michalewicza na dworze Zygmunta III podawano dziennie
na głowę około 1,5 1 piwa 126 . Możliwe zresztą, że największe ilości
piwa podawano do obiadu stąd zbieżność tych pochodzących z różnych
epok, dotyczących tego samego środowiska danych. Przedstawione
powyżej wywody zmierzały do ustalenia dolnej granicy dziennej konsumpcji
piwa lub też jej średniego poziomu. O granicach rozmiarów jednorazowego
pijaństwa niewiele można powiedzieć. Ułamkowe dane w tej
kwestii pozwalają na pewne przypuszczenia. W lipcu 1637 r. przebywał
w Elblągu poseł królewski Sadowski. Towarzyszyło mu 5 osób służby.
Dla służby do jednego posiłku podano 7,5 stofów piwa elbląskiego, co
daje około 2 litrów na osobę 127 . W 1636 r, w Toruniu nowo przyjęty
124
WAP Gd. 492/266, s. 30; 492/267, s. 49, 51.
125 H u n t e m a n, "Bierproduktion...", s. 59, 126-127.
126 Dembińska, "Konsumpcja żywnościowa...", s. 156; J. M i-
chalewicz, "Z badań nad konsumpcją spożywczą w Polsce. Kuchnia
królewska Zygmunta III", Kw. HKM, R. XIII, 1965, nr 4, s. 708.
127 WAP Gd. Miasto Elbląg, Innenkämmerampt, 1637/1638, s. 78.