Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

125
czesnym występowaniu piwa kosztującego 360 gr, zadecydowały nieuchwytne
w źródłach różnice gatunkowe.
Właśnie różnice w cenach poszczególnych gatunków piwa wypada
przedstawić obszerniej. W Elblągu, a także w innych miastach i wsiach
pruskich trunkiem spotykanym pospolicie obok piwa pełnego jęczmiennego
był znacznie słabszy tafelbier. O jego nieco odbiegającej od obserwowanej
w wypadku piwa pełnego dynamice wzrostu cen pisałem
powyżej. Teraz wypada określić stosunek ceny tafelbier do ceny piwa
pełnego. Stosunek ten w Elblągu kształtował się od 1:5 (lata 1650, 1651,
1654, 1687) do 1:21 (rok 163l), średnio w pierwszej połowie XVII w.
wynosił on 1:11, w drugiej zaś 1:8. Był więc tafelbier napojem wielokrotnie
tańszym niż piwo pełne. Podobnie stosunek ten układał się w
drugiej połowie XVI w. Np. w 1587 r. beczka piwa pełnego kosztowała
w Elblągu 105 gr, tafelbier zaś 11,5 gr (por. tab. б). Inny był układ
cen piwa pełnego i tafelbier w Malborku. Piwo pełne malborskie było
jednak słabsze od elbląskiego (w Malborku 2, w Elblągu 3 korce słodu
na beczkę według oficjalnych receptur). Stąd w Malborku w końcu
XVI w. stosunek cen piwa pełnego i stołowego kształtował się w przybliżeniu
średnio 1:4, w pierwszej połowie lat czterdziestych XVII w. 1:4
lub 1:5, tylko ostatni, rok, przy którym mamy odpowiednie dane, 1:8
(por. tab. 8). Nie wykluczone także, że w Elblągu jako tafelbier sprzedawano
też najgorszy cienkusz "Schenckbier", nie ma jednak wzmianek
o jego cenie. W 1659 r. w Malborku beczka tego trunku kosztowała
40 gr. Kwota ta stanowiła l/9 ceny piwa pełnego i udział ten jest zbliżony
do stwierdzonego w Elblągu, także w drugiej połowie wieku, właśnie
przy tafelbier. Nie wiemy, jak w miastach kształtował się stosunek
cen tafelbier i cienkusza. Jedyna wzmianka na ten temat pochodzi z
okolic Człuchowa. W 1636 r. za piwo stołowe płacono 40-50 gr, za
cienkusz zaś 12-16 gr 87 . Niewiele wiadomo o układzie cen piwa pełnego
i stołowego w innych ośrodkach piwowarstwa. W Gdańsku w XVII w.
tafelbier kosztował połowę ceny piwa pełnego (gdańskie piwo stołowe
zawartością słodu nie ustępowało piwu pełnemu w Elblągu). W Gdańsku
produkowano także cienkusz (tzw. krolling). W drugiej połowie XVI w.
beczka tego napoju kosztowała około 1 grzywny wobec б grzywien ceny
piwa pełnego gdańskiego 88 . Wyrywkowe dane z hanzeatyckiego Wismaru
wskazują na jeszcze szerszą, niż obserwowana w Prusach, gamę
87 WAP Gd. 508/1222, f. 269; 508/1877 - uchwała rady Malborka z
16 XII 1659.
88 Bogucka, "Gdansk jako ośrodek..,", s. 38-39.