Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

97
Równocześnie współczesny mu ( 1568 r.)
Siennik pisze w swoim "Herbarzu",
"Piwo biełe czyte... z pij. Piwo jęczmienne dobrze wystate...
dobrze jest pic" 21 . Tak więc piwo biate jest czymś rożnym od jęczmiennego.
W tej sytuacji można przypuszczać, że w miastach woj. malborskiego
produkowano niewielkie ilości piwa z pszenicy, tak niewielkie,
że w kalkulacjach opłacalności produkcji, jak też w innych źródtach,
właściwie nie znajdowały odbicia. Za tym przemawiałaby też odpowiednia
receptura znana z Gdańska.
Hipoteza ta ma jednak istotne słabości. Zarówno w Elblągu, jak
przede wszystkim w Malborku informacje o handlu piwem białym, niestety
bez rozróżnienia czy chodzi tu o towar importowany czy też miejscowy,
są częste (zwłaszcza w XVII w.). Jego ilości na rynku musiały być
. . .
dose znaczne 22 . Równocześnie wiadomo, ze białe piwo można było
otrzymywać także ze słodu jęczmiennego. Tajemnica koloru leżała bowiem
nie w surowcu, lecz w mocniejszym lub słabszym wysuszeniu słodu.
Np, określane przez Knausta jako najlepsze z piw pszenicznych
piwo hamburskie w XV w. było warzone z mieszanki jęczmienia i psze-
,
nicy w stosunku 9:1 23 . Stąd analizując zasięg głównych surowców
piwowarskich pszenicy i jęczmienia, tylko tam stwierdzam występowanie
piw pszenicznych, gdzie obok informacji o kolorze napoju, znajdujemy
dane o zużyciu pszenicy. W innych przypadkach (dotyczy to Malborka,
Elbląga, a także Gniewa)
zakładam, że również białe piwa warzono tam
podobnie jak w miastach Hanzy z jęczmienia, być może z niewielką domieszką
pszenicy.
Na obrazie woj. malborskiego, jako krainy piwa wyłącznie jęczmiennego
występuje jeszcze jedna rysa, dotycząca produkcji wiejskiej. Lustratorzy
odnotowujący w 1565 r. wpływy ekonomii z tytułu przymusu
mlewnego obejmującego Malbork, Nowy Staw, je.k też wieś pisali o sumie
"słodów jęczmiennych i pospolitych" 24 . 2ródła z Prus Królewskich
nie wyjaśniają znaczenia terminu pospolity. Natomiast Syreniusz w swym
wydanym w pół wieku później Herbarzu" pisze, że w Polsce warzą piwa
najczęściej z samej pszenicy, "ale w miastach z sążyće (mieszanka
21 H. К n a u s t, "Funf Bucher von der... Kunst Bier zu brawen,
Erfurt 1614, s. 1; M. S i e n n i к, "Herbarz to jest ziół tutectnych
postronnych i zamorskich opisanie", Kraków 1568, s. 480-
22
WAP Gd. 508/1914, s. 8.
23
К n a u s t, op. cit., s. 25; H. Hunteman, "Bierproduktion und
Bierverbrauch in Deutschland von 15 bis zum Beginn des 19 Jahrhundrts",
Gottingen 1970, s. 14-15.
24
"Lustracja województw malborskiego i chełmińskiego 1565, s. 75.