Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

35
mowali zbyt wysokiej pozycji, świadczy wydanie przez radę (1578 r. )
wspólnej ordynacji dla tragarzy i piwowarów ("Der Treger und Breuer
Ordnung"). Piwowarowie pracowali wraz ze swymi pomocnikami. Zgodnie
z wilkierzem z początku XVII w. nie wolno im było nadzorować pracy
jednocześnie w dwóch browarach, co w praktyce zapewne dość
często miało miejsce. W browarze obok piwowarów pracowali też drwale
i tzw. "Wasserzieher" obsługujący urządzenia wyciągowe wody. Wszyscy
byli opłacani od waru. W 1578 r. oficjalna stawka wynosiła: dla
majstra piwowara 11 gr, dla tragarzy wody 9 gr, dla drwala 7 gr.
Oprócz tego wszyscy mieli prawo do pewnej ilości "Tafelbier", nie przysługiwało
im natomiast wyżywienie w czasie pracy. W początkach XVII мл.
deputat piwny objął również najgorszy cienkusz, tzw. "Schenckbier". Z
reguły jednak wbrew postanowieniom ordynacji piwowarowie i pozostali
pracownicy otrzymywali wynagrodzenie nieco wyższe od przysługującego,
a także wyżywienie . Jak widać, model organizacyjny piwowarstwa
malborskiego różnił się od rozwiązań praktykowanych w wielkich miastach
pruskich w kilku punktach. Po pierwsze, nie doszło tu do powstania
monopolizującego (przynajmniej formalnie) całości produkcji cechu
browarników. Po drugie, miasto nie kontrolowało młyna słodowego (królewski
- starościński) i pozostałych urządzeń produkcyjnych; brak natomiast
różnic w organizacji pracy w mieszczańskich słodowniach i browarach.
Ich właściciele czy też dzierżawcy byli jedynie organizatorami
produkcji, produkowali zaś słody i warzyli piwo - jak w wielkich miastach
- pracownicy najemni, specjaliści i niewykwalifikowani. Nie utworzyli
oni jednak, tak jak w Gdańsku czy Elblągu, odrębnej organizacji
(cech, bractwo). Odmienny niż w dużych miastach charakter miał w
Malborku problem nielegalnej produkcji piwa. Piwo malborskie miało zapewniony
zbyt w samym Malborku, a także w kilkudziesięciu wiejskich
karczmach Ekonomii. Browar zamkowy do połowy XVII w. pracował w
zasadzie na potrzeby zamku i czeladzi z folwarków. Dopiero druga połowa
XVII w., zwłaszcza zaś przełom XVII/XVIII stulecia, przyniosły gwałtowny
wzrost jego produkcji, którą lokowano nie tylko w karczmach
przedzamcza i wsi żuławskich, lecz również w samym Malborku. Niekiedy
wyszynk zamkowego trunku prowadzili rzemieślnicy. W ten sposób z
prawie stuletnim opóźnieniem dały o sobie znać zjawiska znane z Korony
(wypieranie produkcji miejskiej przez starościńską). Mamy tu jednak
61 WAP Gd. 508/1220, f. 181, 267; 508/1222, f. 228v-229; 508/1224,
f. 6; 508/1238, f. 33v, 53-53v.