Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

28
piwo. Najpóźniej od 1481 r. istniał w Elblągu odrębny cech "Schupfenbrauer"
- najemnych piwowarów. Kierowali oni pracą pozostałych robotników
browarnianych, otrzymując zapłatę od 1 waru oraz wyżywienie w
czasie pracy. W drugiej połowie XVI i w XVII w. cech "Schupfenbrauer"
liczył stale 20-30 członków. Świadczy to o pewnej stabilności zapotrzebowania
na fachowców i chyba też o względnej stabilności produkcji 39 .
Piwowarowie pracowali zarówno dla browarników staromiejskich, jak i
nowomiejskich. Część z nich zatrudniały cechy do obsługi swych panwi.
Do każdej panwi był przypisany na stałe jeden piwowar. Oprócz zapłaty
od poszczególnych browarników fachowcy ci (w drugiej połowie
XVII w. około 10 osób) korzystali z pewnych świadczeń organizacji cechowej.
Na przykład cech staromiejski wypłacał im kilka razy w roku
niewielkie sumy na odzież i buty. Symboliczne płace roczne otrzymywali
piwowarowie zatrudniani przy panwiach cechu nowomiejskiego 40 .
"Schupfenbrauer" pracowali też w browarach, których właściciele nie należeli
do cechów browarniczych. Powierzoną sobie pracę wykonywali
wraz z pobierającymi osobne wynagrodzenie pomocnikami. Oprócz nich
w browarach pracowali też tragarze piwa i wody oraz robotnicy niewykwalifikowani,
zatrudniani np. przy czyszczeniu beczek 41 .
Korzystając ze szczęśliwie zachowanych bogatych źródeł elbląskich
przedstawiłem organizację cechowej produkcji piwa w tym mieście. W
schematycznym ujęciu drogę od surowca do gotowego produktu ilustruje
aneks 1. Społeczny podział pracy przedstawiał się następująco. W procesie
produkcji uczestniczyli: l)
browarnicy "Meltzenbrauer", właściciele,
współwłaściciele, a także dzierżawcy browarów i panwi warzelniczych,
posiadacze kapitału i surowców; 2)
mielcarze produkujący słód na potrzeby
browarników; 3) młynarze; 4) piwowarzy-fachowcy członkowie
cechu "Schupfenbrauer"; 5)
pracująca pod nadzorem piwowarów czeladź,
tragarze, woźnice. Wszystkie grupy z wyjątkiem pierwszej można zaliczyć
do kategorii pracowników najemnych. Zwraca uwagę szczególnie
znaczny w pierwszej połowie XVII w. współudział miasta w organizacji
piwowarstwa.
Przedstawione powyżej rozważania zostały opatrzone zastrzeżeniem,
że dotyczą głównie produkcji w ramach cechów browarniczych. O tej
39 WAP Gd. 397/110; 398/1, s. 11; 398/5, 7, 8 nlb.
40 WAP Gd. 397/905 nlb.
41 WAP Gd. 397/110.