Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

67
(przede wszystkim cechowej) produkcji potwierdzają kolejne rozporządzenia
rady i ordynacje cechu Maltzenbrauer z lat 1428, 1636, 1653,
1659, 1666. Ustalały one dopuszczalną częstotliwość warzenia przez
1 mieszczanina. W XV w, można było sporządzać 1 war co 3 tygodnie.
Nie wiadomo kiedy norma ta uległe zmianie, jednak ordynacja z 1636 r.
zezwala na kolejne warzenie dopiero po upływie miesiąca, w latach
pięćdziesiątych obowiązywała pięciotygodniowa przerwa między warzeniami,
a w roku 1666, sześciotygodniowa . Nie znam wielkości waru w
XV w., jednak w XVII stuleciu w czasie 1 warzenia niezmiennie zużywano
1 łaszt słodu 9 . Wspomniane rozporządzenia świadczą wyraźnie o nasyceniu
rynku i tendencji do ograniczenia produkcji. Analizując jej rozmiary
w Elblągu, mimo przyjęcia optymistycznego założenia, że w całym
badanym okresie, także w drugiej polowie XVII w., produkcja cechowa
noże stanowić wyznacznik dynamiki i w najogólniejszych zarysach rozmiarów
globalnej produkcji miasta i jego terytorium, poszukiwałem danych
pozwalających na sprawdzenie moich ustaleń również w odniesieniu do
produkcji pozacechowej. Sądzę, że taką możliwość daje prześledzenie
liczebności pracujących w Elblągu piwowarów fachowców - Schupfenbrauer.
Pracowali oni nie tylko dla. członków cechów browarników, lecz
także dla wszystkich osób ( patrycjusze, karczmarze) i instytucji ( np.
szpital Sw. Ducha) warzących większe ilości piwa. Najpewniej nie byli
angażowani jedynie do najdrobniejszej produkcji na własne potrzeby.
W tej sytuacji ich liczebność ustalona na podstawie zachowanych rachunków
cechu Schupfenbrauer (tab. 2, ryc. 4) była ściśle związana z
aktualnym zapotrzebowaniem na ich usługi, a więc z rozmiarami produkcji
. Wahania liczebności owych fachowców są uderzająco zbieżne z
przedstawionymi rozmiarami przemiału słodów. W latach 1567, 1577,
1609 oraz kolejnych dziesięcioleciach XVII stulecia, aż po 1660 r. pracowało
w mieście 20-30 piwowarów fachowców. Ten okres względnej
stabilizacji nie byt oczywiście wolny od pewnych zmian. W latach 1611—
1620 przeciętna zatrudnienia piwowarów wynosi 28 osób, przy czym w
1619 r. kiedy przemiał słodów osiągnął maksymalną wielkość (2074 łaszty)
pracowało 30 piwowarów. Lata dwudzieste i trzydzieste to okres
spadku liczebności piwowarów (średnio rocznie 24 i 22). W latach
czterdziestych kiedy wzrosła cechowa produkcja piwa wzrosła też chyba,
na ile to pozwalają stwierdzić dane jedynie z lat 1646 i 1647, liczebność
piwowarów. Wreszcie tu również, choć z nieznacznym w stosunku
9
WAP Gd. 397/2, f. 2; 397/26, s. 38, 197-198, 299; 397/110, s. 9.
10 WAP Gd. 369, 1/2443, s. 9-17; 398/5; 398/7; 398/8.