Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

73
ryc. l). Talc więc główne tendencje rozwoju były zbliżone, chociaż
można dostrzec pewne różnice. Podczas gdy w Elblągu początek największego
spadku produkcji wyznaczają lata okupacji szwedzkiej (dokładniej
jej druga faza 1658-1660) ( ryc. 5), to w Gdańsku regres obserwujemy
nieco później
(lata sześćdziesiąte). W
Elblągu, mimo że przemiał
słodu nie osiągnął
już w drugiej połowie
wieku poziomu sprzed
najazdu szwedzkiego, to
jednak lata siedemdziesiąte
i osiemdziesiąte
były okresem pewnego
wzrostu produkcji, gdy
tymczasem w Gdańsku
tendencja spadku miała
charakter trwały. Trudno
w pełni wyjaśnić fakt tak
głębokiego kryzysu piwowarstwa
w Gdańsku (w ciągu jednego stulecia trzykrotny spadek produkcji,
w Elblągu dwukrotny). Nie wydaje się prawdopodobne, aby spadek
ten był wynikiem przede wszystkim zmniejszenia konsumpcji piwa.
Zapewne podobnie jak w Elblągu produkcja globalna w Gdańsku (łącznie
z terytorium) nie spadła tak znacznie, jak wskazywałyby podane
powyżej cyfry. Dane te dotyczą legalnej produkcji - cechowej. Tymczasem
w wiejskich posiadłościach miasta działały browary należące często
do gdańskich rajców. W tej sytuacji nie mogły mieć praktycznego znaczenia
postanowienia rady o likwidacji tych zakładów 18 . Wyjątkowo
ostre i przewlekłe konflikty cechu z radą, w odróżnieniu od Elbląga
wielkie obciążenia podatkowe prowadziły do wyraźnego spadku jakości
piwa produkowanego na rynek miejski, a tym samym ułatwiły konkurencję
piw obcych. Wreszcie dla browarników gdańskich obok produkcji
na potrzeby miasta ważny był eksport piwa. Tymczasem już w połowie
XVII w. morski wywóz gdańskiego trunku zmalał do zera 19 . Można przy-
18 M. B o g u c k a , "Elementy wczesnego kapitalizmu i preburżuazji
w gdańskim browarnictwie w XV-XVII wieku", "Zapiski Historyczne",
t. XXI, 1955, z. 1-2, s. 13.0-131.
1 9
В o g u с к a, "Elementy...", s. 105.