Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

9
niu i znaczeniu cechów piwowarskich pisali między innymi: S. Herbst w
pracy "Toruńskie cechy rzemieślnicze", Toruń 1933, i M. Matz w "Die
Zünfte der Stadt Elbing bis zum Einzug der Schweden 1626", "Elbinger
Jahrbuch", t. 1, 1920.
Pewne dane o propinacji na wsi, dotyczące głównie jej prawnej
strony, a także sieci karczem i browarów, z reguły zawierają prace poświęcone
gospodarce folwarczno-pańszczyźnianej. Przykładowo można
wymienić S. Cackowskiego, "Gospodarstwo wiejskie w dobrach biskupstwa
i kapituły chełmińskiej w XVII-XVIII w.", Toruń 1961-1963, i monografię
W. Odyńca, "Starostwo puckie 1546-1676", Gdańsk 1961. Cennych,
choć niepełnych danych o propinacji na wsi pruskiej w latach
siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XVI w. dostarcza "Atlas historyczny
Polski", oprac. M. Biskup przy współudziale L. Koca, Warszawa
1961. Znacznie mniej uwagi niż problemom ekonomicznym poświęcali badacze
problemom związanym z użytkowaniem piwa: miejscu w jadłospisie
różnych stanów, gatunkom, walorom smakowym, zastosowaniem w
lecznictwie, funkcjonowaniem karczmy i szynku oraz całej sferze obyczajowej
pijaństwa. Do nielicznych omawiających także te zagadnienia
można zaliczyć prace P. Simsona, G. i A. Grunaua oraz O. Günthera,
przedstawiające np. działalność bractw mieszczańskich w Gdańsku i
Elblągu 4 . Ciekawe uwagi o obyczajach karczemnych zawiera artykuł P.
Szafrana, "Ludność najemna Żuław Gdańskich w XVII w.", "Libri Gedanenses",
t. IX, s. 159-194. W ujęciu popularnym problemy te poruszyła
M. Bogucka w książce "Życie codzienne w Gdańsku w XVI-XVII w.",
Warszawa 1967.
Cechą charakterystyczną omawianych powyżej pozycji, jak też innych,
mniej ważnych, jest marginesowe traktowanie problemów propinacji. Zawarte
w nich informacje stanowią mozaikę pełną luk i niejasności. Jeśli
Gdańsk i mniejsze miasta woj. pomorskiego doczekały się próby całościowego
spojrzenia, choćby tylko szkicowego, na problematykę propinacji,
to podobnych opracowań brak dla województw chełmińskiego i malborskiego
oraz tak ważnych ośrodków, jak Elbląg, Toruń, Malbork. Nie
widać większego zainteresowania samym procesem produkcyjnym, użytkowaniem
gotowego produktu. Stąd konieczne jest sięgnięcie do literatury
dotyczącej terenów spoza Prus.
4.
G. i A. G r u n a u, "Die St.Georgen-Bruderschaft zu Elbing", Marburg/
Lahn 1955; O. G ü n t h e r , "Danziger Hochzeits und Kleiderdnungen",
"Zeitschrift des Westpreussischen Geschichtsvereins", 1900, z. 42; P.
Simon, "Der Artushof in Danzig und seine Brüderschaften", Danzig
1900.