Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

76
Źródła: tab. 9 oraz P o 1 t z, "Geschichte des Danziger Stadtshaushalts...",
s. 143.
a Średnia z 2 lat.
Dane minimalne z doszacowaniem 4 kwartału.
Produkcja cechu (384 łaszty) z doszacowaniem przerobu słodu w
komunalnych browarach (ok. 500 łasztów).
trzy podobne mniejsze zakłady. Przemiał słodu na ich potrzeby nie podlegał
opłatom. Nie wiemy ile słodu zużywały te przedsiębiorstwa w XVII w.,
wiadomo jednak, że w następnym stuleciu jeden browar w Przysieku
przerabiał rocznie 250-500 łasztów słodu. Jeśli przyjąć ostrożnie, że u
schyłku XVII stulecia wszystkie browary miejskie Torunia zużywały rocznie
około 500 łasztów słodu, wówczas Toruń wielkością produkcji (ok.
800 łasztów) dorównywałby, a w niektórych latach przewyższał Elbląg,
spadek zaś choć znaczny (prawie dwukrotny)
w stosunku do lat osiemdziesiątych
XVI w. okazuje się nie tak katastrofalny, jak wskazywałyby
21
na to jedynie dane o produkcji cechowej
Podsumowując, można stwierdzić, że legalna produkcja przede wszystkim
cechowa stanowiąca gros globalnej produkcji piwa w trzech wielkich
miastach pruskich w drugiej połowie XVI w., pochłaniała od około
5000 w Gdańsku do około 1500 łasztów słodu w Elblągu i Toruniu.
W XVII w., szczególnie w jego drugiej połowie, we wszystkich wielkich
miastach nastąpił wyraźny spadek zużycia słodu. Podczas gdy liczba
produkcji Elbląga i Torunia były nadal zbliżone (700-900 łasztów )wyraźnie
zmniejszył się dystans dzielący te miasta od Gdańska (około
2000). W Gdańsku też tendencja spadkowa była najbardziej trwała i np.
w drugiej połowie stulecia nie można tu zauważyć obserwowanego w
Elblągu w latach 1670-1680 przejściowego ożywienia produkcji. Oczywiście
przedstawiona powyżej analiza ukazuje przede wszystkim tenden-
21
J. W ó j t o w i с z, "Studia nad kształtowaniem się układu kapitalistycznego
w Toruniu. Stosunki przemysłowe miasta Torunia w XVIII w.",
Toruń 1960, s. 140.