Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

99
a Pozostały jęczmień przeznaczano na zapasy, ordynarię dla ratajów,
uposażenie dla polskiego kaznodziei.
Źródła:, WAP Od. 369, l/2445, 2446, 2447, 2452, 2453, 2472.
Prusy Królewskie były więc mimo znaczących wyjątków, szczególnie
w drugiej potowie XVI w., krainą piwa jęczmiennego. Przytłaczająca
część tego zboża była spożywana w postaci piwa. Jęczmień był także
spożywany w postaci krup. Jednak w drugiej połowie XVII w. w elbląskim
szpitalu Sw. Ducha na krupy przerabiano najwyżej ok. 15% spożywanego
jęczmienia ( zob. tab. l). W starostwie człuchowskim w latach
1609-1610 na kaszę przeznaczano tylko 1,5-3% jęczmienia 32 .
Następnym po słodzie surowcem wpływającym w sposób decydujący
na jakość spożywanych w Prusach piw był chmiel. O powszechności
jego użycia świadczą rozliczne przekazy począwszy od dzieł literackich
lub też zajmujących się fachowymi problemami piwowarstwa, skończywszy
na rachunkach kosztów produkcji, w których nie pomijano
chmielu. Przekonanie o nieodzowności chmielu wydaje się być powszechne.
P Hoffman w 1666 r. stwierdza, "... ohne Hopfen wird kein gutes
Bier gemacht" 33 . Nieodzownosc użycia chmielu uzasadnił też о 100 lat
wcześniej H. Knaust, "... der Hopffe thut und allerding das bey dem
Getrancke, was das Saltz thut bey dem Essen..., die man auff eine lange
Zeit sparen und behalten wil" 34 . Przekonanie o konserwującym działaniu
chmielu było powszechne, nie tylko w Prusach. Syreniusz pisał:
"... chmiel do piwa wchodzi dla smaku i dla dalszego zachowania" 35
32 AGAD ASK LVI. S. 7, f. 65v-68, 146v.
33 WAP Gd. 392/41, s. 5.
34 K n a u s t, "Fünff Blicher...", s. 14.
35 S y r e n i u s z, "Zielnik...", s. 945-946.