Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

131
ło rozmiary konsumpcji piwa pełnego na korzyść tafelbier szczególnie
u schyłku XVII w. W XVII w. pracownik najemny za całą dniówkę mógł
nabyć od 2-5 1 piwa pełnego.
Podobnie w Elblągu, także w Gdańsku i innych miastach Hanzy
wartość płac właściwie tylko wyrównywała skutki inflacji, a i to nie zawsze.
W Gdańsku średnia dniówka murarska w latach dwudziestych XVII w.
spadła poniżej poziomu z lat 1600-1620, lata trzydzieste przyniosły nieznaczny
wzrost (7%). Wyraźny skok widoczny jest dopiero w drugiej
połowie stulecia, jednak nawet w latach pięćdziesiątych kiedy był on
najwyższy dniówka przekraczała tylko o 33% stan z pierwszego dwudziestolecia.
Natomiast lata 1680-1700 przyniosły wyraźny spadek płac 97 .
P i w o a i n n e n a p o j e a l k o h o l o w e
Problemem zasadniczym przy rozważaniu roli piwa w wyżywieniu
ludności jest nie tylko problem układu cen piwa i innych podstawowych
artykułów spożywczych (chleb, kasze, ryby, sól, mięso), lecz układ
cen, a także wielkości produkcji innych napojów mogących stanowić
substytut piwa. Konkurentem piwa na mieszczańskich i wiejskich stołach
była w omawianym okresie wódka, w mniejszym zakresie wino i
miód.
Spośród trzech wielkich miast pruskich w Elblągu masowa produkcja
wódki ma najpóźniejszą dokumentację źródłową. Uchwała rady z
1622 r. potwierdziła prawa wszystkich obywateli do pędzenia wódki 99
Z lat dwudziestych XVII w. zachowały się również w rachunkach miejskich
wzmianki o podatku tzw. "Grapengeld" od produkcji wódki. Pakt
opodatkowania świadczy już o znaczącej skali produkcji, z drugiej jednak
strony zestawienia z reguły nie wyodrębniają dochodów w tej pozycji,
podając ją razem z niewielkim w sumie wpływem z innych źródeł.
Na rosnące znaczenie produkcji wódki wskazuje zaostrzenie się w
połowie XVII w, konfliktu gorzelników z browarnikami. Chodziło o pierwszeństwo
w przemiale słodów 100 . Więcej informacji o gorzelnictwie
przynoszą jednak dopiero materiały z drugiej połowy XVII w. Produkcją
zajmowała się wówczas liczna grupa osób. Np. w 1689 r. przed sądem
98
P e 1 c, "Ceny w Gdańsku...", s. 107.
99 WAP Gd. 369, 1/25, s. 97.
100 WAP Gd. 369, 1/2981, s. 18.