Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

102
istniały nadal, lecz chłopi w zamian za świadczenia pieniężne uzyskiwali
pełną swobodę dysponowania całością zbioru, O uprawie chmielu
w dużym stopniu decydowały lokalne warunki. Z XVI w. pochodzą
wzmianki o uprawie tej rośliny w najróżniejszych rejonach Prus: w niedalekim
od Elbląga Nowym» Stawie, w Nowem, w położonym na żyznych
glebach nadwiślańskich pomorskim Zajączkowie, także w starostwie mirachowskim
48 . Mamy też wzmiankę o chmielnikach należących do starosty
człuchowskiego. W tym wypadku można również ocenić rolę tej
produkcji w zaopatrzeniu starościńskiego browaru. Np. w 1609 r. zużyto
tam 4,25 łaszta chmielu, w roku następnym zaś ze starościńskiego
chmielnika zamek otrzymał niecały łaszt surowca 49 . Podobna była sytuacja
w starościńskim browarze w Rogoźnie. XVI drugiej połowie XVI w.
starostwo otrzymywało od chłopów z Zajączkowa 2/3 łaszta chmielu
dannego. O rozmiarach produkcji browaru informują dane dopiero z
1624 r. Wówczas rocznie zużywano ponad 400 korców chmielu 50 . W zaopatrzeniu
zdecydowanie przeważały zakupy w sytuacji, gdy zarówno
w woj. malborskim, jak i pozostałych rejonach Prus trudno mówić o
uprawie chmielu na wielką skalę. Najprawdopodobniej chmiel importowano
spoza Prus. Pośrednikiem w "wielkim handlu chmielem" był Gdańsk,
W latach trzydziestych i czterdziestych XVII w. wysyłano stamtąd rocznie
ponad 1000, czasami 4000 worków chmielu koronnego. Do Torunia
na początku XVII w. docierał w niewielkich ilościach chmiel litewski.
Równocześnie w chmiel z Korony i Niderlandów zaopatrywali się piwowarowie
z Malborka (XVI w.), czasem też Elbląga (XVII w.). W końcu
XVII w. tylko w tych dwóch ośrodkach używano chmielu z Rusi, Litwy,
Saksonii i Niderlandów 51 .
W zarysowanym uprzednio obrazie powszechnego użycia w piwowarstwie
różnych gatunków krajowego i importowanego chmielu występują
jednak również pewne rysy.
Syreniusz charakteryzując piwa krakowskie z początków XVII w.
wskazywał, że tamtejsi piwowarowie często "chmielu podług potrzeby nie
dają" lub co gorsza zamiast chmielu "wierzbowe liście, i inne zioła roz-
48
49
Encyklopedia Rolnicza, t, VIII, Warszawa 1899, s, 614.
AGAD ASK LVI. S. 7, f. 89v, 95.
50
"Lustracja województw Prus Królewskich 1624", s. 33.
51 M. B o g u c k a , "Handel zagraniczny Gdańska w pierwszej połowie
XVII w.", Wrocław 1970, s. 36; Z. G u 1 d o n, L. S t ę p к o-
w s к i, "Handel Torunia z Wielkim Księstwem Litewskim w początkach
XVII w.", "Zap. Hist.", t.44, 1979, z. 2, tab. 8; WAP Gd. 369, 1/2453,
s. 91-94; 369, 1/2472, S. 41.