Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

93
tów produkcji i cen piwa w latach 1630-1678 pominięto inne zboża, od—
notowując jedynie cenę korca jęczmienia 4 . Wreszcie w trakcie często
ponawianych starań o ustalenie korzystnych dla cechu cen piwa radzie
przedstawiano kalkulacje opłacalności produkcji, uwzględniające ze zbóż
tylko jęczmień. Zestawienia takie zachowały się z lat 1622, 1636, 1653,
1666 5 . Piwo z jęczmienia warzyli także producenci pozacechowi. Wiele
rachunków szpitala Sw. Ducha z lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych
i końca XVII w. również wskazuje na jęczmień jako surowiec całkowicie
dominujący 6 .
Podobnie było w Malborku. Tu również w drugiej połowie XVI w. w
szacunkach kosztów produkcji ze zbóż brany
był pod uwagę tylko jęczmien
7 . W latach osiemdziesiątych XVI w. dochodziło do ostrych konfliktów
na tle zmuszania mieszczan posiadających karczmy na Żuławach
do nabywania określonych ilości jęczmienia z zapasów ekonomii. Rola
jęczmienia nie zmniejszyła się także w następnym stuleciu. W początkach
XVIII w. w rozbudowanym wówczas do znacznych rozmiarów browarze
zamkowym w Malborku warzono wyłącznie piwa jęczmienne 8 .
Rzut oka na mapę obrazującą stan rzeczy w drugiej połowie XVI w.
(źródłem obok wspomnianych powyżej materiałów były lustracje z lat
1565, 1570) pozwala stwierdzić, że tak"że w mniejszych miastach województwa,
takich jak Nowy Staw, Sztum, w produkcji browarniczej panował
jęczmień. Odnosi się to także do zamieszkującej województwo szła—
chty i chłopów 9 .
Nie mnożąc dalej przykładów, można stwierdzić, że cytowana na
wstępie notatka M. Kromera znajduje pełne potwierdzenie w woj. malborskim
zarówno w XVI jak i XVII w. Czy taka sama była sytuacja w innych
częściach Prus Królewskich Wspomniany już H. Knaust podkreślał
w końcu XVI w., że specjalnością Prus są piwa warzone ze słodu
4
5
6
WAP Gd. 392/41, s. 87-88.
WAP Gd. 369, 1/25, s. 208; 397/110; 397/26, s. 37-38, 298.
WAP Gd. 369, 1/2445, s. 24-25; 369, 1/2446, s. 41-43; 369, l/2447,
s. 41-43; 369, l/2452, s. 29-30; 369, l/2453, s. 23-28; 369, l/2472,
s.115-118.
7
8
WAP Gd. 508/1220, f. 12; 508/1224, f. 6.
WAP Gd. 5/1, s. 18; 508/1222, l'. 366; 508/1223, f. 181; "Lustracja
województw malborskiego i chełmińskiego 1565", wyd. S. Hoszowski,
Gdańsk 1961, s. 4; "Źródła do dziejów Ekonomii Malborskiej", t. IV, wyd.
W. Hejnosz, S. Hoszowski, Toruń 1960, s. 241-242.
9 Z pisanego w 1578 r. przez Fabiana Cemę listu do malborzan wynika
podstawowe znaczenie jęczmienia przy kalkulacji cen piwa, WAP
Gd. 508/1222, f. 188-188v. .