Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

22
wy związane z omijaniem tych postanowień przez niektórych browarników
często rozpatrywał sąd cechowy ( "Execution-Gericht " ) 16 . Wspomniane
ograniczenia nie dotyczyły produkcji popularnego słabszego "tafelbier
"17. Równocześnie cech stale interesował się nadużyciami związanymi
z przedawnieniem ("Verjährung") prawa do warzenia piwa. Jeśli
posiadacz uprawnień nie warzył piwa przez długi okres, nie mógł wznowić
produkcji. Do 1636 r. utrata praw następowała po przerwie dwudziestoletniej,
od tego zaś czasu, właśnie na skutek zabiegów cechu,
juz po dziesięciu latach 18 .
Trzecim kierunkiem działania obu bractw elbląskich były starania o
utrzymanie w jak najszerszym zakresie cechowego monopolu produkcji.
Formalnie sytuacja była jasna. W myśl statutu z 1636 г., który w tym
punkcie nie wnosił zmian w stosunku do okresu poprzedniego, żaden z
mieszkańców miasta i podległych mu wsi nie mógł warzyć piwa pełnego
ani "tafelbier". Cała produkcja była zastrzeżona dla członków cechu.
Chłopi zachowali jednak, gwarantowane uchwałą rady z 1607 г., prawo
warzenia niewielkiej ilości "tafelbier" (z 10 korcy słodu) w czasie żniw
oraz dowolnych ilości w razie odcięcia przez powódź od dostaw z miasta
czy osad położonych za Nogatem 19 W XVII w. cechy wytrwale broniły
posiadanych uprawnień. Cech staromiejski ustawicznie zwracał uwagę
rady w petycjach i grawaminach (m.in. w latach 1636, 1649, 1656)
,
na produkowanie piwa we wsiach miejskich przez chłopów i pastorów 20
Poruszał też sprawę produkcji piwa na dworach patrycjuszy 21 . Od 1636 r.
nadzór nad rynkiem miejskim, wykrywanie nielegalnej produkcji i wyszynku
obcych trunków powierzono opłacanemu przez cech instygatorowi.
Wszystkie sprawy trunków prowadził on aż do epilogu przed sądem
wety 22 .
Przedstawione działania cechów wiązały się przede wszystkim z nadzorem
nad tokiem produkcji i jej rozmiarami oraz z obroną interesów
braci cechowej wobec rady Elbląga. Nadal pozostaje otwarte pytanie,
16
17
WAP Gd. 392/41, s. 54; 397/25, f. 31v, 62, 64v.
WAP Gd. 392/41, s. 111.
18 WAP Gd. 392/41, s. 16-17, 29-30, 38-40, 49-54.
19 WAP Gd. 392/41, s. 34, 111.
20
WAP Gd. 392/41, s. 74-78.
21 plika cechu browarników do rady Elbląga z 5 I 1654 r. w sprawie
akcyzy, WAP Gd. 397/26, s. 55.
22 WAP Gd. 397/248, s. 2; 397/251, s. 15, 19; 397/256, s. 248.