Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

37
było też opłacenie ludzi pracujących w słodowniach i browarach. Przy
przygotowaniu słodu byli zatrudniani fachowi mielcarze (Mälzer), w
browarach zaś mistrzowie piwowarscy i ich pomocnicy (Braumeister,
Brauhelfer), podobnie jak w wielkich miastach i Malborku otrzymywali
wynagrodzenie od waru w gotówce i naturze (wysłodziny, piwo cienkusz
"Schenckbier"). Nie wiadomo czy przysługiwało im również wyżywienie
w czasie pracy. Mistrz i pomocnik wykonywali całą produkcję
od wywiezienia słodu do młyna, do zlania piwa do beczek, przy czym
mistrz odpowiadał za powierzony surowiec. W razie zepsucia sztuki był
zobowiązany zwrócić jej wartość lub odbyć karę 3 miesięcy więzienia.
W browarach pracowali też niewykwalifikowani robotnicy dniówkowi, np.
przy myciu beczek 68 . Jak widać organizacja pracy w samych browarach
również w Grudziądzu nie odbiegała od obserwowanej w pozostałych
miastach. Także dane dotyczące kontrybucji szwedzkiej (1657 r. )
pozwalają na wyciągnięcie wniosków o pozycji społecznej i majątkowej
ludzi związanych z produkcją piwowarską. Przy pobieraniu podatku całą
ludność podzielono na б w różnym stopniu obciążonych kategorii. W
pierwszej najuboższej znaleźli się robotnicy dniówkowi ( zapewne również
browarni) oraz komornicy (Kammerleute), w drugiej mielcarze
obok drwali i czeladników rybackich, w trzeciej pomocnicy piwowarscy
razem z woźnicami i zagrodnikami dzierżawcami, w czwartej mistrzowie
piwowarscy wraz z szynkarzami, rybakami, zagrodnikami, posiadaczami
domostw oraz ziemi i innymi. W piątej kategorii obok budników i rzemieślników
spotykamy także "Bierbrauer", w ostatniej zaś tylko kupców.
Powstaje pytanie, kim byli owi "Bierbrauer" swą zamożnością ustępujący
jedynie kupiectwu. Czy byli to po prostu obywatele częściej warzący
piwo z racji posiadania całej działki budowlanej lub browaru, czy
też może w Grudziądzu zaczęła kształtować się podobna do spotykanej
w wielkich miastach pruskich, a wykluczająca ze swego grona np.
rzemieślników (por. Elbląg), organizacja przedsiębiorców piwowarskich.
To pytanie niestety pozostanie bez odpowiedzi. Jedno jest pewne, że
"Bierbrauer" nie sposób utożsamiać z należącymi do najuboższych
warstw ludności fachowcami-piwowarami, czy tym bardziej innymi pracownikami
browarów czy słodowni 69 .
Organizacja piwowarstwa w innych miastach i miasteczkach Prus
Królewskich w zasadniczych rysach nie odbiegała od schematu malbor-
68 Tamże, Bd. I, s. 130-131; Bd. II, s. 105, 147.
69
Tamże, Bd. II, s. 105.