Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

V. PIWO JAKO ELEMENT POŻYWIENIA
G a t u n k i p i w a w P r u s a c h
Rozważania nad rolą piwa w wyżywieniu mieszkańców Prus Królewskich
wypada rozpocząć od charakterystyki różnych gatunków tego trunku,
warzonych w Prusach,
a także importowanych. W charakterystyce
tej najważniejsze będą walory odżywcze napoju, w dalszej kolejności
smak i barwa. Najpełniejsza, ze względu na stan źródeł, będzie charakterystyka
piw produkowanych w miastach, znacznie rzadziej źródła pozwalają
na dokładny opis trunku produkowanego przez browary starościńskie,
prywatne browary szlacheckie lub chłopów.
O wartości odżywczej piwa w znacznym stopniu decydował dobór
surowca. Nasuwa się pytanie, jakie zboża były przerabiane w pruskich
słodowniach i browarach. W połowie XVI w. Marcin Kromer pisał,
"W Prusach piwo robi się z jęczmienia, na pozostałym zaś obszarze
Polski również z ... pszenicy gotowanej w wodzie z dodatkiem chmielu;
do pszenicy dodaje się niekiedy żyta bądź orkiszu czy owsa" 1 . Podobny
pogląd w odniesieniu do XV w. przyjmuje też literatura 2 . Czy opinia
Kromera odpowiada rzeczywistości drugiej połowy XVI w. w całych Prusach.
Niewątpliwie odzwierciedla ona sytuację w głównych ośrodkach
woj. malborskiego: Elblągu i Malborku. O tym że jęczmień był dla elbląskich
browarników surowcem absolutnie podstawowym, jeśli nie jedynym,
świadczą ich ustawiczne zabiegi o pełne zaopatrzenie tylko w to
zboże
3 . Przy ustalaniu cen piwa brano pod uwagę wyłącznie ceny jęczmienia.
Np. w sierpniu 1603 r. właśnie trudności w zakupie jęczmienia by­
­y głównym argumentem uzasadniającym podwyżkę cen, o którą zabiegał
u rady Elbląga cech browarników. Także w zawartym w księdze pamiątkowej
cechu browarników Starego Miasta Elbląga zestawieniu kosz-
2
1 M. К r o m e r, "Polska", wyd. R. Marchwiński, Olsztyn 1977, s. 60.
M. D e m b i ń s k a , "Konsumpcja żywnościowa w Polsce średniowiecznej",
Wrocław 1963, s. 137-138.
3 Por. rozdział II. Także statut cechu browarników z 16 36 r.