Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

23
jak w ramach cechu przebiegał sam proces produkcji. Na wstępie rozważań
na ten temat wypada przypomnieć główne etapy wytwarzania piwa:
1 - przygotowanie słodu ze zboża, 2 - przemiał słodu, 3 - warzenie
piwa.
Organizacja procesu produkcji
W zasadzie indywidualną sprawą każdego browarnika było nabycie
odpowiednich ilości podstawowych surowców: zboża i chmielu oraz drewna
koniecznego do palenia pod kotłami i panwiami. Jedynie w wypadku
dotkliwych braków surowca cech jako całość występował do rady z
prośbą o zakaz sprzedaży jęczmienia osobom spoza Elbląga (1636 г.).
W okresach szczególnych braków drewna opałowego bractwo zwracało
się do władz miasta, z prośbą o zapewnienie odpowiedniej ilości opału
z lasów miejskich, oczywiście po nie wygórowanych cenach. Interwencje
w tej sprawie były zresztą z reguły nieskuteczne 23 . Po zgromadzeniu
surowców i materiałów pomocniczych przeciętny browarnik elbląski
nie uczestniczył w dwóch dalszych etapach produkcji piwa, ponieważ
nie posiadał koniecznych do tego urządzeń. Słodownie i młyny słodowe
stanowiły bowiem własność miasta.
Już w końcu XVI w. miasto posiadało dwie wielkie słodownie ("Maltzhaus").
Oprócz browarników elbląskich mogli korzystać z nich tamtejsi
producenci wódki oraz kupcy handlujący słodem, jednak browarnicy mieli
zastrzeżone pierwszeństwo. Wszyscy wnosili do kasy miejskiej opłaty
od każdej przygotowanej sztuki słodu. Korzystanie ze słodowni nie
było przymusowe. Słody można też było przygotowywać bezpośrednio w
browarze. Za tego typu usługę wykonywaną w domu browarnika pobierali
jednak wyższą opłatę pracujący przy produkcji słodu mielcarze, np.
w 1654 r. za pracę w słodowni - 5 grzywien pruskich, za pracę u browarnika
5 zł od sztuki 2 4 Miasto poniosło koszty zaopatrzenia słodowni
w drewno konieczne do suszenia słodów oraz naprawy urządzeń.
23
WAP Gd. 392/41, s. 61, 132; 397/110.
. , , .
24 przygotowanie 1 sztuki słodu w pierwszym ćwierćwieczu XVII w.
płacili do kasy miejskiej 1 grzywnę, w latach trzydziestych i czterdziestych
opłatę zmniejszono do 12 szkojców, równocześnie około 1645 r.
uruchamiając trzecią słodownię. W latach sześćdziesiątych powrócono
do stawki 1 grzywna od sztuki. Od słodu przeznaczonego na sprzedaż
pobierano wyższe opłaty, np. w latach czterdziestych 18 szkojców od
sztuki. WAP Gd. 392/41, s. 131; Miasto Elbląg. Innenkämmerampt ( zespót
nieuporządkowany) lata wymienione w tekście. WAP Gd. 397/26/111 -
ordynacja czeladzi mielcarskiej Elbląga z 1654 г.; ordynacja słodowników
z 1638 r. Rkps Elbląskie 492/=48; Podobnie ordynacja słodowników
z 1678 г., 369,1/29, s. 215-217.