Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

42
prowadzonych przez szynkarki i uboższych piwowarów samodzielnie
sprzedających swój produkt. Część braci dążyła do ograniczenia liczby
szynkarek. Podobnie jak gdzie indziej tu również szynkarki pobierały
od dostawców opłatę za wyszynk (tzw. dzbanowe). W początkach
XVIII w. miał Poznań około 50 szynków 85 .
S p o ł e c z n a o r g a n i z a c j a p i w o w a r s t w a
na wsi p r u s k i e j
Badając problematykę Prus Królewskich, a szczególnie ich najbardziej
zurbanizowanej części (rejon delty Wisły), nie sposób jednak
całkowicie pominąć zagadnienia propinacji na wsi, choćby ze względu
na wyjątkowo w tym rejonie ścisłe i różnorodne kontakty miasto - wieś.
Pierwszym bardzo istotnym problemem jest poważne ograniczenie całej
produkcji wiejskiej na rzecz miast, zaopatrujących także wieś. Klasycznym
przykładem mogą tu być dobra Elbląga i Gdańska. Tamtejsi wiejscy
karczmarze przez cały interesujący nas okres byli zobowiązani do
zaopatrywania się w mieście. Bardziej specyficzny był przypadek Malborka.
W prawie każdej wsi ekonomii malborskiej znajdowało się 1, niekiedy
2-3 karczmy. W końcu XVI w. w 64 wsiach żuławskich mieszczanie
malborscy byli właścicielami 50 karczem lub też posiadali wyłączność
dostarczania do nich piwa. W XVII w. ta sytuacja, odmienna niż w
innych częściach Prus i Rzeczypospolitej, nie uległa zasadniczym zmianom.
Tylko przeprowadzona w 1661 r. rewizja Małej Żuławy Malborskiej
odnotowuje 7 wsi, w których właścicielami karczmy byli mieszczanie
malborscy. Np. posesorem karczmy w Bisterfeld był Michael Reyman
rajca malborski, w Złotowie (Reichenfeld) zaś aptekarz i mieszczanin
malborski Daniel Hekier 86 . Z kolei pochodząca z lat 1743-1760 księga
malborska zawiera 14 kontraktów dotyczących przymusowego wyszynku
Oczywiście ani rewizja ani zbiór kontraktów nie dają pełnej informacji
o stanie posiadania mieszczan. Wskazują one jednak, że nawet
w XVIII w. mieszczanie malborscy zachowali kontrolę nad znaczną częścią
rynku piwnego w ekonomii. O ich ciągle silnej pozycji świadczą
piwa, produkowanego przez mieszczan malborskich w 13 wsiach ekonomii
87 .
85 "Wilkierze poznańskie", wyd, W. Maisel, cz. II, Wrocław 1968,
s. 125.
86 ZDEM, t. IV, s. 23-24, 37-38.
87 WAP Gd. 508/926, f. 2.