Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

141
do cechu kowali mistrz podejmował 4 beczkami piwa przysieckiego 10
braci cechowych wraz z małżonkami i 2 wdowy. W przyjęciu uczestniczyły
co najmniej 23 osoby. Każda z nich wypiła około 3 1 piwa dziennie
128 . Piwo przysieckie nie należało do najbardziej pożywnych i najmocniejszych,
można więc uznać ten poczęstunek za pijaństwo umiarkowane.
O pijaństwie szczytowym daje pogląd tylko 1 wzmianka źródłowa,
bardzo niepewna, właściwie o charakterze ciekawostki. W przechowywanym
w zbiorach elbląskich podręczniku matematyki znajdujemy zadanie:
pięciu spragnionych braci wypito beczkę piwa ( schwartzbier) w ciągu
trzech dni, w jakim więc czasie taką ilość piwa wypije 9 mężczyzn.
Jeśli optymistycznie założymy, że autor zadania podawał liczby odpowiadające
w przybliżeniu codziennej rzeczywistości, to wówczas po
obliczeniu, że wyjątkowo spragnieni bracia wypijali ok. 8,5 1 pożywnego,
lecz o niezbyt wysokiej zawartości alkoholu piwa, możemy przypuszczać,
że 8 może 10 1 stanowiło górną granicę dziennego spożycia
tego gatunku piwa 129 .
Wydaje się, że za dolną granicę spożycia dziennego piwa pełnego
w Prusach można przyjąć 1-1,5 1. Właściwie nie sposób z powodu braku
odpowiednich źródeł przeprowadzić podobne obliczenia do różnych
specjalnych gatunków piwa czy cienkuszy. Porównanie tej normy, przecież
minimalnej z produkcją w Elblągu na głowę mieszkańca, może dać
interesujące rezultaty. Elbląg miał około 15 tys. mieszkańców. W drugiej
połowie XVI w. i w połowie XVII w. produkowano tu legalnie około
1,3 1 piwa wszystkich gatunków na głowę, u schyłku stulecia np. w
1692 r. już tylko 0,6 1 130 . Równocześnie jednak elbląscy piwowarzy
stale mieli kłopoty ze zbytem produkcji. Świadczą o tym nie tylko stale
narzekania cechów, lecz także niekorzystny zwłaszcza w drugiej połowie
XVII w. rozwój cen. Trzeba przy tym zaznaczyć, że sądy wetowy
w Malborku, czy też cechowy piwowarów w Elblągu nie znały spraw o
zawyżanie ceny, natomiast bardzo często rozpatrywały oskarżenia o
sprzedaż piwa po cenach niższych niż zapisane w obowiązujących taksach.
W Malborku w 1635 r. za wyszynk poniżej taksy odpowiadało 21
osób, w 1640 r. 5 osób, 1643 - 12 osób 131 . W Elblągu problem też
był poważny. W 1612 r. rada wydała zakaz sprzedaży piwa poniżej
128 Herbst, "Toruńskie cechy rzemieślnicze...", s. 45.
129 WAP Od. 492/1247, s. 220.
130 Kaim, "Spożycie piwa...", s. 7-8. W 1973 r. dzienne spożycie
na głowę w Polsce 0,1 1, w Czechosłowacji i NRD - 0,4 1*
131
WAP Gd. 508/1914, s. 104-108, 134-148.