Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

19
no też synom członków bractwa. W cechu mogły też pozostać do czasu
następnego zamążpójścia wdowy po browarnikach 8 . Wstąpienie do
cechu wiązało się z koniecznością wniesienia pewnych opłat. Dla rajców
i kupców stanowiły one poważniejsze bariery. W XV w. wstępujący
do bractwa staromiejskiego syn kupiecki wpłacał do kasy cechowej 1
grzywnę pruską, od końca XVI w. do 16 36 r. - 2 grzywny, wreszcie od
1636 r. do końca XVII w. - 13 grzywien 10 gr 9 . Od ludzi spoza uprzywilejowanej
grupy elblążan wymagano opłat znacznie wyższych. Według
ordynacji z 1428 r. wpłata od mieszczan z innych miast miała wynosić
20 grzywien i takie stawki obowiązywały jeszcze w drugiej połowie
XVI w. Na progu XVII stulecia opłata ta wynosiła już 100 florenów, w
1636 г., między innymi ze względu na spadek wartości pieniądza, została
ustalona dla mieszkańców Malborka i sąsiadujących z Elblągiem małych
miast na 40, dla pozostałych obcych na 60 Reichstalarów 10 . Istotnym,
choć nie zawsze przestrzeganym wymogiem było posiadanie przez
kandydata na browarnika własnego browaru. Wymóg ten podkreślała ordynacja
z 1636 r.
Przedstawione powyżej formalne i finansowe bariery, szczególnie
ważne w cechu staromiejskim, ograniczały krąg kandydatów na browar—
ników do stosunkowo nielicznej grupy członków rady, kupców, najbogatszych
rzemieślników. Znamienny jest fakt, że np. w 1667 r. wśród czterech
starszych cechu Starego Miasta znajdowało się dwóch rajców, a
jeszcze jeden zasiadał w szesnastoosobowym kolegium seniorów ( "Eltesten
Collegio"). Cech nowomiejski miał bardziej plebejski charakter,
jednak również wśród jego członków znajdujemy rajców 11
Nie jest moim celem drobiazgowa analiza wewnętrznej organizacji obu
bractw browarniczych. Wśród mistrzów istniała struktura typowa dla wielu
cechów rzemieślniczych. W cechu staromiejskim mamy więc starszych
"Elterleute", seniorów (braci starszych - "Eltesten") oraz braci młodszych.
W cechu nowomiejskim występują tylko starsi i bracia 12 . W obu
organizacjach, o czym szerzej dalej, nie ukształtowała się natomiast tradycyjna
hierarchia cechowa (mistrz, czeladnik, uczeń). Nie sposób pominąć
dwóch czynników określających w pewnym stopniu siłę gospodar-
9
8. W AP Gd. Cechy Elbląskie, 392/41, s.15, 44, 58, 107, 109.
WAP G-d. Cechy Elbląskie, 397/2, f. 3.
10
WAP Gd. 397/2, f. 3; 392/41, s. 108-109; 397/201; 397/276, s. 3-4;
397/305 nlb.
11
12
WAP Gd. 397/305, nlb.
WAP Gd. 397/305, nlb.