Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

145
ziół, O jego roli w wyżywieniu ludności świadczą nie tylko duże w porównaniu
ze współczesnością wskaźniki dziennego spożycia na osobę
(por. przyp. 130) w poszczególnych grupach społecznych czy też produkcji
globalnej na głowę mieszkańca, nie tylko deklaracje ówczesnych
autorów o wychowaniu na piwie. Jeszcze bardziej charakterystyczne
są tu postanowienia wilkierza dla wsi toruńskich z 1605 r. W razie zarazy
rada nakazywała zamknięcie wszystkich karczem, jednak piwo na
wynos do domów nadal można było kupować. Jak widać nawet w sytuacji
zagrożenia życia trzeba było rozwiązać jakoś problem zaopatrzenia
w podstawowy artykuł spożywczy, jakim było wówczas piwo 150
Piwo oraz różne półfabrykaty i produkty uboczne warzenia odgrywały
też istotną rolę w produkcji niektórych artykułów spożywczych, a
także w hodowli.
Piwo i słód piwny było surowcem do produkcji octu. W Gdańsku w
drugiej połowie XVII w. rozlewano piwo do czystych otwartych naczyń
i czekano aż skwaśnieje
151 . Inny sposób postępowania proponował w
swym dziele Syreniusz (Korona pocz. XVII w.): "... piwa wziąć dobrego
(bo ze złego nie będzie nic dobrego)
zwarzyć go i grochu dobrze
przyprażonego co najgorętszego włożyć i trochę drożdży, abo kwaśnej
naciasty, tak krótki czas będziesz miał bardzo osobliwy ocet. Drudzy
miasto grochu pszenicę ziarnistą także w panwi abo w garncu prażą,
i co nagorętszą w ten ocet sypią, i skorki z grzanek chleba rżanego
а Mirrhy trochę. Tym sposobem ocet będzie osobliwie kwaśny" 152
Bardzo zbliżone przepisy znajdujemy w pochodzącej z tej samej co
dzieło Syreniusza epoki księdze kucharskiej Rumpolta 153 . Wreszcie
barwny opis robienia słodu z piwa charakterystyczny dla stosunków
wiejskich znajdujemy w pisanym w drugiej połowie XVII w. dziełku Hermana
z Najdenberku "Gospodarz inflandzki". Jego zdaniem należy do
czystej beczki wlać "młodego z czopu piwa, które jeszcze nie doszło".
Dalej zaleca "wsyp przygarstnią jedną i drugą chmielu, a każ to rękoma
w piwie dobrze rozetrzeć, po tym to naczynie nalane nakryj worem,
albo jaką chustą, na którą znowu wysyp nieco chmielu i drugą chustą
powierzchni przykrywszy mocno, każ na ciepłym miejscu postawić, żeby
tym lepiej kwaśnąć mogło, tedy w dziesięciu dniach, dobry kwaśny ocet
150
"Polskie ustawy wiejskie...", s. 63-64.
151 B o g u c k a , "Z zagadnień techniki rzemiosła...", s. 49-50.
152 S y r e n i u s z , "Zielnik...", s. 949.
153
R u m p o 1 t, "Ein new Kochbuch...", s. 197.