Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

1.5
ścisłym tego słowa znaczeniu gospodarcze ( np. udział dochodów z propinacji
w bilansie finansowym miast czy walka o rynek zbytu między
poszczególnymi ośrodkami).
Stan źródeł, jak również chęć przedstawienia omawianych problemów
w możliwie długim przedziale czasowym skłaniają do przyjęcia granic
chronologicznych pracy na okres od drugiej połowy XVI w. do końca
XVII w. Te granice pozwolą zapewne na określenie wpływu wojen siedemnastowiecznych
na pruskie piwowarstwo. W wypadku zakończenia
pracy np. na połowie XVII w. istniałoby niebezpieczeństwo zafałszowania
całego obrazu. Słabości materiału źródłowego sprawiają jednak, że
druga połowa XVI w. będzie częściej traktowana jako punkt odniesienia,
systematyczne analizy zaś obejmują głównie XVII w.
Wreszcie sprawa zakresu terytorialnego pracy. Już z przeglądu źródeł
i literatury wynika, że najmniej znane są zagadnienia browarnictwa
w woj. malborskim. Równocześnie zarówno z miast, jak i wsi tego terenu
dysponujemy najbogatszym materiałem źródłowym. Przede wszystkim
jednak problematyka tego województwa jest specyficzna i zasługuje na
szczególną uwagę. Poważnym producentem piwa był Elbląg - równocześnie
właściciel dużych posiadłości wiejskich. Analiza sytuacji w tym
mieście może stanowić doskonałą podstawę porównań nie tylko z pozostałymi
wielkimi miastami Prus Królewskich (Gdańsk, Toruń), lecz także
z licznymi ośrodkami hanzeatyckimi (np. Wismar). Elbląg sąsiadował
z ekonomią malborską, gdzie czołowym producentem trunków był Malbork.
Skalą produkcji dorównywał wielkim miastom pruskim. Był to swoisty
fenomen. Produkcję piwa rozwijała też szlachta i dzierżawcy królewszczyzn,
jednak równocześnie wyjątkową aktywność na tym polu wykazywali
chłopi ( głównie w ekonomii malborskiej). Wraz z położonymi
już poza granicami województwa Żuławami Gdańskimi, woj. malborskie
stanowiło obszar specyficzny, o wyjątkowo wysokim stopniu urbanizacji
i rozwoju stosunków rynkowych. Równocześnie istniały tu obszary ( np.
starostwo sztumskie, część posiadłości Elbląga), gdzie stosunki społeczno-gospodarcze
nie odbiegały od spotykanych w innych rejonach
Prus, a także w Wielkopolsce czy Małopolsce. W tej sytuacji występujące
tu zjawiska mogą i powinny być nie tylko stale zestawiane z sytuacją
w innych częściach Prus Królewskich, lecz także porównywane ze
stanem rzeczy w innych częściach Rzeczypospolitej, jak również w obszarze
północnoniemieckim (szczególnie w miastach hanzeatyckich). )