Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

151
oczywistych skutków dla samych pijących. W statucie cechu murarzy
Torunia z 1593 r. przewidziane były kary na tego z braci, który się
"zbytnim piciem a obżarstwem obciążył, coby jego przyrodzenie znosić
nie mogło" 177 . Inne stadium pijaństwa ukazuje Michał z Urzędowa pisząc:
"chłop [...] upiwszy się piwem leży jako kamienny, rozum straci,
czujności nie ma, bywszy człowiekiem będzie bestią niemą"
178 . Równie
sugestywny obraz człowieka pijanego daje Syreniusz,
jednocześnie
zwracając uwagę na trwałe skutki pijaństwa, "ciężkie bolenia głowy, paraliże,
członków pokurczenie, choroby padające, [...] podagry, chyragry,
scjatyki, artetyki, puchliny" 179 . Knaust pisząc o pijaństwie jako
wadzie narodowej Niemców do tej długiej listy dodaje jeszcze choroby
oczu 180 . Nadużywanie alkoholu prowadziło do awantur i bijatyk w
karczmach. Najgorszym skutkom takich awantur miały zapobiec zakazy
wnoszenia do karczmy jakiejkolwiek broni, kary za naruszenie spokoju
181 , jednak nie zawsze udawało się temu zapobiec, Np. w 16 36 r. w
karczmie Eichwald na Żuławach doszło do bijatyki między sezonowymi
robotnikami a miejscowymi gburami. W Malborku w 1659 r. poważnymi
ranami zakończyła się bójka w piwnicy winnej. Sprawa miała epilog sądowy
182 . Czasami dochodziło do zabójstw. W 1605 r. w karczmie w
Diebstal na Żuławach pewien gospodarz został przez swojego sąsiada
"mit einem grossem Messer erstochen". Przed popełnieniem tego
czynu morderca przez pół godziny pił w karczmie. Został skazany na
śmierć 183 . Jak widać goście karczem żuławskich nie różnili się bardzo
temperamentem od chłopów z innych rejonów Polski. W wydanej w 1696 r.
ustawie dla majętności suskiej ( Sucha)
znajdujemy punkt, "wina na karczemniki
furjaty", który stanowi, "gdyby się taki nalazł, coby w karczmie
[...] opiwszy się, desperatnym obyczajem ważył się rąbać [...] stoły
bądź ławy [...] takowy ma być karany winy pańskiej grzywien dzie-
177 H e r b s t , "Toruńskie cechy rzemieślnicze...", s. 45.
178
M i c h a ł z Urzędowa, op. cit., s. 196-197.
17 9 S y r e n i u s z , "Zielnik..,", s. 944.
180
K n a u s t, "Fünft Bucher..,", s. 75.
181 Np. wilkierz dla wsi miejskich Torunia z 1605 г., "Polskie ustawy
wiejskie...", s. 59, 215.
182
P. S z a f r a n, "Ludność najemna Żuław Gdańskich w XVII w.
w świetle rękopiśmiennych źródeł bibliotecznych", "Libri Gedanenses",
t. IX, s. 168-169; WAP Gd. 508/1882 - reces rady Malborka z 9 VII
1669 r.
183
H a r t w i с h, "Geographisch-Historische Landes-Beschreibung...",
s. 528.