Andrzej Klonder BROWARNICTWO W PRUSACH KRÓLEWSKICH ...

14
Pierwszy to sprawa społecznej organizacji piwowarstwa przede wszystkim
w miastach, gdzie jej formy były bardzo zróżnicowane i - jak można
przypuszczać - rzutowały zarówno na rozmiary, jak i jakość produkcji.
W dalszej kolejności zamierzam systematycznie prześledzić techniką
produkcji piwa, odnotowując różnice między poszczególnymi miastami i
rejonami Prus, a przede wszystkim te zagadnienia techniczne, które bezpośrednio
wpływały na walory gotowego produktu.
Kapitalnym problemem, dotychczas prawie nie zbadanym, jest sprawa
rozmiarów produkcji (globalnej i poszczególnych gatunków) oraz jej
tendencji rozwojowych. Przynajmniej na częściowe przedstawienia tych
zagadnień pozwalają bogate źródła elbląskie i malborskie oraz z innych
miast. Można się spodziewać, że skala produkcji poszczególnych miast
w pewnym stopniu określa też skalę konsumpcji. Oczywiście o rozmiarach
tej ostatniej, szczególnie w wypadku lepszych gatunków piwa, decydowały
też ceny. Możliwe będzie prześledzenie zmian siły nabywczej
niektórych grup ludności oraz cen piwa w XVII w. W rozważaniach o
konsumpcji piwa nie sposób też pominąć sprawy substytutów piwa (przede
wszystkim wódki). Podejmę próbę określenia, od kiedy wódka jako
używka stała się poważnym konkurentem piwa.
Wyjaśnienie tych kwestii pozwoli pełniej ocenić dane o jednostkowej
konsumpcji piwa w określonych środowiskach (szpital, czeladź osób goszczonych
przez władze miast, rzemieślnicy podczas uczt cechowych,
dwór królewski). Oprócz ustalenia pewnej, oczywiście przybliżonej choćby
ze względu na gatunkowe zróżnicowanie piwa, dziennej wielkości
konsumpcji zamierzam odpowiedzieć na pytanie o walory odżywcze,
smakowe i wygląd tego napoju.
Wartość odżywcza zależy od surowców, różnych gatunków zboża, a
także różnych ilości i gatunków zużywanego w produkcji chmielu. Z powodu
braku danych źródłowych nie będę mógł natomiast bliżej scharakteryzować
trzeciego podstawowego surowca piwowarskiego - wody. Oceniając
walory odżywcze piwa, podejmę próbę ustalenia wartości kalorycznej
przynajmniej kilku podstawowych jego gatunków.
Wreszcie przy omawianiu zagadnień konsumpcji główną uwagę należy
poświęcić różnym formom spożycia piwa (napój, użytkowanie kulinarne,
lekarstwo). W tym miejscu wypada określić zasięg grupy konsumentów
piwa nie tylko w kategoriach podziałów stanowych czy majątkowych,
lecz także wiekowych. Omawiając przedstawione powyżej problemy
(tu sygnalizuję jedynie najważniejsze) zamierzam ograniczyć do minimum
pozostające poza głównym przedmiotem tej pracy zagadnienia w