Aldona JAWŁOWSKA więcej niż teatr

cenie, w Ach, jakże godnie żyliśmy, szpital psychiatryczny w Diagnozie,Pacjentach, Lepszej przemianie materii, cela więziennaw spektaklu Nie nam lecieć na wyspy szczęśliwe, cyrk w Areniei Lekcji.Świat bezsensowny i rozbity ujawnia się w każdym niemalz analizowanych tu spektakli. Demaskatorskie wobec kulturySpadanie, absurdalność zachowania zarówno czynników oficjalnych,jak i tłumu, owej „milczącej większości" wobec dramatycznychwydarzeń w Gdańsku, którą przedstawia Koloczy tryptyk?, obraz tradycji w Retrospektywie, absurdalnaSzłość i wszystkie pozostałe spektakle „Pleonazmusa". Opartena odczuciu tego rodzaju absurdu są spektakle Salonu i AkademiiRuchu, Nasza lista przebojów, wszystkie spektakle GrupyChwilowej z Lublina, kabarety wewnątrz spektakli TeatruÓsmego Dnia. Abtfurd krzątaniny i szaleństwo w obliczu zagładyukazują się w wypowiedziach Teatru „Provisorium".Można wyliczać różne rodzaje społecznego i moralnego zła,jakie zostaje nazwane i potępione w spektaklu i w rzeczywistościpozateatralnej. Jednak pierwotnym, podstawowym problememjest niemożność istnienia w świecie bez sensu. Groźbatotalnej zagłady tego, co ludzkie, jeśli zaakceptuje się ów bezsensjako jedyną, normalną rzeczywistość. Określenie się wobecświata bezsensu — najważniejszy plan, w jakim rozbudowujesię spektakl —jest poszukiwaniem kulturowego centrum, wokółktórego można by zacząć scalanie rozbitego obrazu w sensownącałość. Rzeczywistość spektaklu jest ciągłą grą między spotworniałymświatem realnym a światem marzeń, złudzeń, którew konfrontacji z tymi realiami zostają w końcu zniszczone.Świat postulowany jako prawdopodobna alternatywa nie istniejew „świecie przedstawionym". Istnieć nie może, trudno bowiemod sztuki domagać się społecznych projektów. Teatr szukarozwiązań przede wszystkim w sferze etyki, a nie polityki czyideologii. Oczyszcza więc pole pod budowę lepszego świata,szuka jego podstaw w sferze wartości. Wskazuje, że międzyżyciem złudzeniami a zgodą na bezsensowną, nieludzką rzeczywistośćistnieje wyjście trzecie: wyzbycie się złudzeń i podjęcietrudu pełnego zrozumienia jej mechanizmów, po to, aby się spod123