Aldona JAWŁOWSKA więcej niż teatr

nym z aspektów aktywności skierowanej na zewnątrz i obejmującejróżne obszary rzeczywistości, a nie rodzajem aktywnościodrębnej, odświętnej, bez której właściwie doskonale możnasię obejść. To „wmontowanie" twórczości artystycznej w codziennośćlikwiduje podział na twórców i odbiorców, podważawartość profesjonalizacji działalności artystycznej, godzi w u-przedmiotowienie i komercjalizację sztuki. „Sztuka nie jestdziałaniem jednostki dla wielu, lecz wspólnym, spontanicznymdziałaniem" — pisze J. Cage."Zgodnie z tym punktem widzenia zakwestionowaniu ulegatakże podział czy też raczej oderwanie od siebie pracy i twórczości,produktywności i sztuki. Podział ten jest sztuczny, spowodowanyalienacją pracy i uprzedmiotowieniem sztuki, niewynika zaś z istoty obydwu rodzajów aktywności ludzkiej.Podział ten prowadzi do innego, równie niebezpiecznego dlakultury i osobowości podziału — na czas pracy utożsamiany zesferą konieczności, przymusu i czas wolny. „W okresie, gdypodstawowe potrzeby życiowe są zaspokajane przez sztuczniewypracowaną maszynę komercjalnej produkcji, kultura jesttraktowana jako produkt i aktywność czasu wolnego. Rezultatemtego jest oczywiście zubożenie i nieautentyczność,zakłamanie kultury i osłabienie sztuki [...]. Kultura, jeśli mabyć rzeczą prawdziwą, musi być efektem tego, co robimy aktualnie,by żyć, nie czymś dodawanym do życia, jak kostka cukru." 12Pogląd ten wyraża w innej formie często cytowane inne jeszczezdanie E. Gilla: „Artysta nie jest specjalnym rodzajem człowieka,lecz każdy człowiek jest specjalnym rodzajem artysty." nRozważania nad sytuacją sztuki podejmowane z pozycji ideowychspołeczności alternatywnych prowadzą do stwierdzenia,iż autentyczna twórczość jest możliwa jedynie w warunkachzmiany kultury jako całości, a nie jedynie kwestionowaniajakichś jej elementów. Funkcjonujące bowiem w tej kulturze" Tamże.12E. Gili, Essays, s. 170, cyt. za: D. Meakin, Man and Work Literature andCulture in lndustrial Society, London, Cambridge 1976 .11Tamże, s. 141.32