Aldona JAWŁOWSKA więcej niż teatr

znaczenia; żaden istotny dla jej funkcjonowania składnik nieniesie z sobą poczucia frustracji, bezcelowości, przymusu. [...]kultura autentyczna nie godzi się na traktowanie człowiekajako trybu w mechanizmie, jako jednostki, której jedynymraison d'etre jest służba na rzecz kolektywnego celu, któregoczłowiek sobie nie uświadamia lub który daleki jest jego dążeniomi zainteresowaniom. Przeważająca część aktywnościczłowieka winna bezpośrednio zaspokajać jego twórcze i uczuciowepobudki, winna być zawsze czymś więcej niż środkiemsłużącym jakiemuś celowi." 1Ta charakterystyka kultury małej społeczności pochodziz tekstu napisanego w roku 1924 przez autora reprezentującegoszeroki nurt badań objętych nazwą antropologii kulturowej.Wybór cytatu nie jest przypadkowy. Właśnie badaniatak zwanych prymitywnych społeczności przyczyniły się dozachwiania wiary w triumfalny pochód postępu technicznego,mającego stworzyć ludziom wspaniałe, nie istniejące dotądwarunki życia i rozwoju. Tęsknoty za „utraconym rajem" kulturyautentycznej nie są więc czymś nowym. Wraz z rosnącymrozczarowaniem dobrodziejstwami cywilizacji wielkoprzemysłowejodzywają się coraz silniej. W swoich sympatiach niejestem więc odosobniona. Przeciwstawianie procesom atomizacjiprób budowania kulturowego ładu wokół jakiegoś centrum,skupiającego różnorodne formy życia w jedną całość, dokonujesię w wielu społecznościach działających wewnątrz i na marginesiekultury „oficjalnej". Są to najczęściej wspólnoty religijnelub parareligijne i artystyczne lub — innego rodzaju — społecznościalternatywne, które rozwinęły się także w Polsce w latachsiedemdziesiątych. Być może tworzenie szczelin w ogólnymchaosie przez budowanie małych, odrębnych, podporządkowanychwłasnym prawom całości, wbrew rzeczywistości kulturowej,w której są zanurzone, stanowi pierwszy krok do przezwyciężeniatego chaosu. Sądzę, że taki krok uczynił właśnie młodyteatr.1E. Sapir. Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, przeł. B. Stanosz,R. Zimand, Warszawa 1978, s. 181, 183.7