Aldona JAWŁOWSKA więcej niż teatr

jest brakiem sensu. Oto dlaczego istnieje bezpośredni związekmiędzy odwagą a sensem. Ci ludzie, którzy dwa tysiące lat temuchodzili po okolicach Nazaretu — zresztą byli oni młodzi, o czymsię zapomina, [...] mówili różne dziwne rzeczy i nieraz zachowywalisię nierozsądnie, ale w powietrzu unosiła się potrzebaporzucenia siły, porzucenia wartości panujących i poszukiwaniawartości innych, na których można by budować życie bez kłamstwa[...]. W tym strachu, który łączy się z brakiem sensu, rezygnujemyz życia i zaczynamy pilnie umierać. Szablon zajmujemiejsce życia a zmysły oswajają się z nijakością." ,16Przeciw tej nijakości zwraca się kultura czynna. Przeciw dzielącymludzi barierom, przeciw kostnieniu, utrwalonym, bezrefleksyjniepowtarzanym schematom zachowań, reakcji na otoczenie.„Powinno się dziać to, co najprostsze, najbardziej elementarne,ufne między istnieniami — mówi Grotowski — to opiera sięo etapy, o szczeble, ale nie może być rytem, w znaczeniu, że jestjak zakomponowany obrządek — bo musi być od rytu prostsze.Musi być oparte o takie rzeczy, jak fakt rozpoznania kogoś,jak dzielenie substancji, dzielenie żywiołów, nawet w tym archaicznymznaczeniu, [...] jak się dzieli przestrzeń, dzieli wodę, dzieliogień, dzieli bieg, dzieli ziemię, dzieli dotyk." 17Działalność Laboratorium w latach siedemdziesiątych byłapraktyką zmierzającą do wywołania owych pierwotnych doznańnie tylko w kręgu własnego zespołu. Warto przypomnieć, żeróżnego rodzaju staże i akcje prowadzone przez zespół w tymokresie objęły kilkanaście tysięcy osób. Zasięg oddziaływaniazarówno idei kultury czynnej, jak i metody pracy aktorskieji innych form praktyki twórczej Laboratorium był bardzo duży.Znalazły się w tym zasięgu również teatry studenckie.Nie dla wszystkich wpływ ten okazał się zbawienny. Powiedziećmożna raczej, że osobowość „Mistrza" zaciążyła nadruchem teatralnym. Bardzo wielu spośród jego przedstawi-16..Rozmowa z Grotowskim". Teksty, s. 41. 42. 43.17Grotowski w rozmowie z Andrzejem Bonarskim. w: A. Bonarski. Ziarno.Warszawa 1979. s. 43.36