Aldona JAWŁOWSKA więcej niż teatr

licznych, języki, informacje, podstawowe cele produkcji, potrzebyspołeczne. Możemy zmienić własne ciało, seksualność, życieumysłowe. Kultura jako narzędzie dominacji dziś już nie jestkwestionowana przez odwołanie się do tych nienaruszalnychzasad, lecz do jednostkowej lub grupowej autonomii, wolności,wartości kreacyjnych i samorealizacyjnych. Pole ruchów społecznychobejmuje więc sferę, którą dawniej nazwalibyśmy sferąprywatną. Ta właśnie sfera prywatna staje się więc terenempolitycznej manipulacji, ogniskiem społecznych konfliktów.Mamy do czynienia z sytuacją, w której przestrzeń prywatnastaje się publiczną, konflikty polityczne dotykają coraz bardziejżycia prywatnego. Zdaniem Touraine'a, w danym układziespołecznym istnieje jedna, podstawowa oś konfliktu, któryprzybiera różne formy w różnych sferach życia społecznegoi może być różnie artykułowany. Działania zbiorowe współzawodniczącychgrup uwikłanych w ten konflikt określa Tourainejako ruch społeczny. Nie wszystkie ruchy kulturalne będą więc,jego zdaniem, ruchami społecznymi. Nie będzie ruchem społecznymdążenie do innowacji kulturowej lub opór przeciwniej, jeśli „aktorzy" nie sytuują swych działań w szerszym kontekście,nie opowiadają się jako strony w konflikcie dotyczącymzmiany lub kontroli społecznej dominującego systemukultury. 4 Podobnie ruchy edukacyjne mogą być jedynieterenem dyskusji nad kierunkami reform oświatowych czymetodami wychowawczymi, mogą jednak zarazem być manifestacjąnapięcia między edukacją — jako socjalizacją, przystosowaniemdo dominujących wzorów — a emancypacyjnymidążeniami jednostek broniących swej wolności w sferze intelektualneji moralnej. 5Nowe ruchy społeczne, które uformowały się w latach1970—1980, dotyczą osobowej tożsamości, czasu i przestrzenicodziennego życia, motywacji i wzorów kulturowych indywidualnegodziałania. „Aktorami" nie są już klasy społeczne lubinne ustabilizowane grupy o określonym statusie społecznym.45A. Touraine, Le retour de l'acteur. Essai de sociologie, Paris 1984. s. 154.Tamże, s. 783.130