Aldona JAWŁOWSKA więcej niż teatr

Nie wiesz jak sprostać, gdy nic nie proste,pojąć to, kiedy ktoś z dobrych chęciobietnice swe tuż przed rozdaniempopeczkował i łby im ukręcił. 38„Wernisaż teatralny" Retrospektywa — tak nazwali swoją wypowiedźjego twórcy 39—jest spektaklem wielowątkowym. Jedenwątek to poszukiwanie własnej tożsamości młodych Polaków,przyjrzenie się zakorzenionym w tradycji stereotypom patriotyzmui polskości. Podobnie jak w innych spektaklach tradycjajawi się jako wielki chaos, zbiór osobnych, lecz pomieszanychstereotypów, nie tworzących żadnej całości, stanowiącychi w przenośni, i dosłownie wielką rupieciarnię. Widzowiewchodzący na wernisaż potykają się w progu o leżącego Rejtana,dalej stoją czwórkami „ułani, ułani, malowane dzieci",jakieś przedwojenne zdjęcia, przedmioty, pamiątki, chłop z robotnikiemzastygli w pozie symbolizującej jedność mas pracującychitp. Ten sposób przedstawienia tradycji nie jest jednak— w intencji autorów spektaklu — równoznaczny z jej całkowitymodrzuceniem. To raczej obraz tego, co przez różneśrodki transmisji dociera do świadomości współczesnych odbiorców.Skoro nie sposób odnieść się z sensem do tak spreparowanejprzeszłości — bo ani jej odrzucić, ani przyjąć się nieda, może wydarzenia niedawne i aktualne pozwolą odnaleźćpunkt wyjścia, z którego rozpocząć będzie można budowaniewłasnej konstrukcji społecznego świata? Jednak i tu — jest todrugi wątek spektaklu — powtórzone zostało widowisko wielkiegorozpadu, znane już widzom z poprzednich wypowiedzi tegoteatru. Znów strzępki dyskusji o sprawach „dla socjalizmunajważniejszych", pomieszane hasła, wykrzykiwane przezbiegających i rozgestykulowanych aktorów slogany. Wszystkiepadające w trakcie przedstawienia pytania pozostają bez odpowiedzi.Odpowiedź, która nasuwa się widowni, jest taka: na pytaniepostawione w dawniejszym spektaklu tego teatru: „Kołoczy tryptyk?" należałoby odpowiedzieć: „Na razie ciągle koło..."38ekst i muzyka Jacek Kleytt.39 Teatr 77. Scenariusz Ryszard Bigosiński, Paweł Chmielewski, ZdzisławHejduk, inscenizacja R. Bigosiński, Z. Hejduk. Premiera Łódź, grudzień 1973.80