Aldona JAWŁOWSKA więcej niż teatr

warunki życia powodują, iż dotychczasowe systemy regulacjizawodzą. Może to, choć nie musi, wywołać ruch społeczny (naprzykład początki ruchu konsumentów w krajach zachodnichna przełomie XIX i XX wieku) skierowany ku nowym wartościom.Ruch dążący do zmiany kultury powstać może wskutek silnegopoczucia rozdźwięku między wartościami oficjalnie głoszonymii realizowanymi lub zakwestionowania tych wartości, gdyrealizowane przekształcają się we własne przeciwieństwo. Badanianad tworzeniem się ruchu pacyfistycznego w Anglii 12(Campaign for Nuclear Disarmament) wykazały, iż wśród jegouczestników występowało bardzo silne odczucie niezgodnościmiędzy głoszonymi oficjalnie ideałami a rzeczywistością społeczną.Niezgoda na tę podwójność była dla wielu angielskichpacyfistów jednym z głównych motywów przystąpienia do ruchu.Jednym z powodów przekształcenia się działalności teatrówstudenckich w Polsce w ruch społeczny była również taka właśniesytuacja.Bezpośrednią przyczyną powstania ruchu może być trudnośćzaspokojenia — w danych warunkach kulturowych — potrzebkreacyjnych, samorealizacyjnych jakiegoś środowiska czy całejwarstwy społecznej. Ruch może dążyć nie tylko do stworzeniasystemu ideologicznego, w którym owe nie zaspokojone potrzebyzostałyby uznane za naczelną wartość, lecz również — przekształcającsię w ruch reformatorski — może zmierzać do zmianyzewnętrznego świata na taki, w którym realizacja tych wartościstałaby się możliwa. Bardzo często przyczyną aktywizacji stajesię konflikt między jakimś rodzajem usztywnionej instytucji(religijnej, artystycznej, edukacyjnej lub innej) a nowymi ideami,które się w jej ramach nie mogą pomieścić. Ruchy kulturotwórczemogą powstawać nie tylko w warunkach jakiegoś braku lub deprywacjipotrzeb, lecz wskutek rodzenia się nowych idei w sztuce,filozofii czy innej dziedzinie twórczości. Nie brak lub konfliktjest czynnikiem inspirującym ich powstanie, lecz nadmiar w sto-12P. Wilkinson, Social Movement. London 1971. s. 107.136