Aldona JAWŁOWSKA więcej niż teatr

Szłość SamojednaRok 1972 to początek załamywania się wiary w realnośćprzemian w sferze życia publicznego i kultury, w możliwośćzbudowania instytucji zapewniających uczestnictwo zwykłychludzi w określaniu ważnych celów społecznych i w ich realizacji.Rozpoczynający się okres „małej stabilizacji", który przyniósłwyraźną poprawę warunków materialnych znacznej części społeczeństwa,nie był tym, co jego bardziej światli, ambitni i zaangażowaniprzedstawiciele mogliby uznać za urzeczywistnienieswoich marzeń i ciągle jeszcze uznawanych za miarę oceny obecnegostanu — obietnic o „raju na ziemi".Najważniejszym spektaklem tego roku była Szłość Samojedna27krakowskiego Teatru „Pleonazmus". Dziwny to spektakl,w którym cały dialog skonstruowany jest za pomocą jednegotylko słowa: czasownika „iść". Wybór tego właśnie słowajest celowy. Koresponduje bowiem z treścią i przesłaniem całegospektaklu. Rzecz jest — najogólniej mówiąc — o wyboistej„drodze ku...". Obróbka zaś, jakiej poddano ów czasownik,odpowiada temu, co działo się i dzieje z samą ideą tego marszu.Słowo wyeksploatowane do cna, umieszczane we wszystkichchyba możliwych kontekstach, odsłania swoje nieoczekiwanesensy. Pokazuje mechanizm kreowania rzeczywistości za pomocąsłowa. Bohaterowie spektaklu są jakby zamknięci w jego obrębie,gdyż słowo-idea wyznacza pole ich postrzegania i pojmowaniaświata.Spektakl dzieje się w kręgu wydzielonej przestrzeni sali, pozbawionejwszelkich rekwizytów. Na scenę-podłogę wysłaną matamii kocami wypełza bezkształtny twór złożony z wielu splecionychciał aktorów. Stwór jest amorficzny, to się wydłuża, toskraca, wielogłowa, wieloręka stonoga. Po drugiej stronie pojawiasię dziewczyna, ubrana podobnie jak wieloosobowy stwór.To Ta-Która-Przyszła, „szłość samojedna". Kim jest dziew-Scenariusz własny zespołu, inscenizacja i realizacja zespołowa. PremieraKraków, kwiecień 1972.72